Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde tanımı yapılan ve doktorlar ile diğer sağlık personelince tutulan icap nöbeti, gerektiğinde hastaneye en kısa zamanda ulaşmak üzere evde tutulan bir nöbettir. İlgili yönetmeliğin 42. maddesinde nöbet hizmetlerinin ne şekilde yürütüleceği belirtilmiş ve bunlar evde nöbet, acil, normal ve branş nöbeti olarak açıklanmıştır. Yazımızın konusu olan icap nöbetinden vergi kesintisi yapılması hususu ise 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunundaki Ek Madde 33’e dayanmaktadır. Şöyle ki, maddenin ilk fıkrasında:
“Ek Madde 33 – (Ek: 23/2/1995 – KHK-547/10 md.; Değişik: 21/1/2010 - 5947/10 md.) Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir. (Ek cümle: 2/1/2014 - 6514/10 md.) Bu ücret yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan söz konusu nöbetler için yüzde elli oranında artırımlı ödenir. Ancak ayda aile sağlığı ve toplum sağlığı merkezlerinde 60 saatten, diğer yerlerde ve hiçbir şekilde 130 saatten fazlası için ödeme yapılmaz. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.”
denilerek acil, normal ve branş nöbetleri damga vergisi hariç tüm vergilerden müstesna tutulmasına karşın, aynı maddenin 3. fıkrasında:
“İcap nöbeti tutan ve bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir icap nöbeti saati için, icap nöbeti süresi kesintisiz 12 saatten az olmamak üzere, yukarıda nöbet ücreti için belirlenen ücretin yüzde 40'ı tutarında icap nöbet ücreti ödenir. Bu şekilde ücretlendirilebilecek toplam icap nöbeti süresi aylık 120 saati geçemez.”
denilmektedir. Görüldüğü üzere, ilk fıkrada müstesna sayılan diğer nöbet türlerinde ödenen ücretlere karşın, icap nöbetinde ödenen ücret hakkında böyle bir ayrıcalık tanınmamıştır.
Bu hususa ilişkin olarak Samsun Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 08/12/2020 tarihli özelgesinde:
“Bu hüküm ve açıklamalara göre, 657 sayılı Kanunun Ek 33 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre normal, acil veya branş nöbeti tutan memur ve sözleşmeli personele, bu nöbetleri karşılığında yapılan ücret ödemeleri üzerinden, aynı fıkrada yer alan "Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz." hükmüne istinaden gelir vergisi kesintisi yapılmaması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun Ek 33 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına göre icap nöbeti (ev nöbeti) tutan memur ve sözleşmeli personele, bu nöbetleri karşılığında yapılan ücret ödemeleri üzerinden, aynı fıkrada gelir vergisi kesilmeyeceğine yönelik bir hükme yer verilmediğinden, bu ödemelerden gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.” denilmektedir.
Verginin kanuniliği gereği, hem vergi dairesinin özelgesi hem de uygulamada gelir vergisi kesintisi gerçekleştirilmesi, hukuka uygunluk taşımaktadır. Ne var ki, icap nöbeti tutulması zorunlu bir nöbet olarak hekimlerin önünde bulunmakta ve buna karşılık olarak çok düşük ücretler ödenmektedir. Bu düşük ücretlerden gelir vergisi kesintisi gerçekleştiriliyor olması hukuka uygunluk taşısa da, hakkaniyetli olmadığı ve mağduriyet yaşatan bu uygulamanın yasa koyucu eliyle düzeltilmesi ile yönetmelikte sayılı diğer nöbetlerin olduğu gibi icap nöbetinin de damga vergisi hariç diğer vergilerden müstesna tutulması gerektiği kanaatindeyiz.