HAKLI BİR SEBEP OLMAKSIZIN GÖNDERİLMİŞ PARA GERİ ALINABİLİR Mİ?

Abone Ol

Haklı bir sebep bulunmaksızın, bir başka kişinin emeğinden veya malvarlığından zenginleşme durumuna sebepsiz zenginleşme adı verilmektedir. Bu şekilde sebepsiz zenginleşen kişi bu zenginleşmeyi geri vermek ile yükümlüdür. Ancak borçlanmadığı bir edimi, kendisini borçlu sanarak ifa eden kimse bu durumu ispat etmesi halinde ifa etmiş olduğu şeyin iadesini talep edebilecektir. Bazı durumlarda ise sebepsiz zenginleşmeye dayanarak ifa edilmiş şeyin iadesi talep edilemez. Bu haller; zamanaşımına uğramış bir borcun ifasından, şeyin hukuka ya da ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla verilmesinden veya ahlaki bir ödevin yerine getirilmiş olmasından kaynaklanan zenginleşmelerdir.

Peki, sebepsiz zenginleşenin iade yükümlülüğünün kapsamı nedir? Eğer sebepsiz zenginleşmiş olan kişi iyi niyetli ise, yaptığı zorunlu ve yararlı giderleri, geri verme isteminde bulunandan isteyebilir. İyi niyetli zenginleşen, zenginleşmenin geri istenmesi sırasında elinden çıkmış olduğunu ispat ettiği kısmın dışında kalanı geri vermekle yükümlüdür. Zenginleşen kötü niyetli ise, zorunlu giderlerinin ve yararlı giderlerinden sadece geri verme zamanında mevcut olan değer artışının ödenmesini isteyebilir. Kötü niyetli zenginleşen, zenginleşmeyi elden çıkarmış ise zenginleşmenin tamamını geri vermekle yükümlüdür. Zenginleşenin, iyi niyetli veya kötü niyetli olmasına bakılmaksızın, lüks giderlerinin ödenmesini isteyemez. Ancak, kendisine karşılık önerilmezse, o şey ile birleştirdiği ve zararsızca ayrılması mümkün bulunan eklemeleri geri vermeden önce ayırıp alabilir.

Zenginleşen haklı bir sebep olmadan elinde bulundurduğu şeyi, iadeden kaçınır ise Türk Borçlar Kanunu’muzda yer alan sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak açılacak dava ile söz konusu şeyin iadesi sebepsiz zenginleşenden talep edilebilecektir. Sebepsiz zenginleşmeye dayanarak açılacak davalarda zamanaşımı süresi; hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her hâlde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak on yıldır. Ancak zenginleşme, zenginleşenin bir alacak hakkı kazanması suretiyle gerçekleşmişse diğer taraf, istem hakkı zamanaşımına uğramış olsa bile, her zaman bu borcunu ifadan kaçınabilecektir.