Ceza Muhakemesi Kanunu m.231/8'in ikinci cümlesine eklenen ibare ile ilgili olup, suç tarihi itibariyle daha önce hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilen kişi yönünden, bir başka suçla ilgili yeni HAGB kararı verilebilmekte idi. Bu ek cümle, bunun önüne geçilmesi içindi.
28.06.2014 tarihinde yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanunun 72. maddesiyle CMK m.231/8’e eklenen cümleye göre; "Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez".
Yeni hükme göre; HAGB kararının verilmesi halinde sanık hakkında tatbik edilmesi zorunlu olan 5 yıl süre ile denetim tedbirine tabi tutulması şartının yerine getirilmesi sırasında, sanık hakkında kasıtlı bir suçtan dolayı bir daha HAGB kararı verilemeyecektir. CMK m.231/8’de üç bent halinde öngörülen ve denetim süresinin içinde mahkemece belirlenecek en fazla bir yıl süreyle uygulanacak tedbirlerden birisine veya birkaçına karar verilmesi zorunlu değildir. Ancak HAGB kararına bağlı olarak tatbiki gündeme gelen 5 yıllık denetim süresi; mahkeme kararına bağlı olmayıp, Kanunun amir hükmünden kaynaklanmaktadır. Bu hükmün lafzı dikkate alındığında; 28.06.2014 tarihinden önce veya sonra işlenmiş olup olmadığına bakılmaksızın, hakkında HAGB kararı verilen bir suçtan dolayı, yine 28.06.2014 tarihinde işlenip işlenmediği dikkate alınmaksızın bir başka suç nedeniyle yeni HAGB kararı verilemeyecektir. Bu tespitin doğru olmadığını ifade etmek isteriz.
Her ne kadar HAGB CMK m.231’de düzenlense de, cezanın çekilmesi ile ilgisinden dolayı Ceza Hukukuna ait bir müessese olup, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkını ilgilendirmesi sebebiyle de “kanun değişikliğinde lehe kural tatbiki” ilkesi dikkate alınarak, yasal değişikliğin sanığın lehine veya aleyhine olup olmamasına göre sonuca varılması isabetli olacaktır. Belirtmeliyiz ki; CMK m.231/8’e eklenen ikinci cümle yönünden, hakkında HAGB kararı verilen suç tarihi değil, ilk HAGB kararından sonra yeni HAGB kararına konu edilecek suçun tarihi önemlidir.
CMK m.231/8’e eklenen ikinci cümle sonrasında; HAGB kararının kesinleşmesinden sonra başlayacak 5 yıllık denetim süresi içinde, sanık hakkında öngörülen cezası hapis ve/veya adli para cezası olup olmadığına veya miktarına bakılmaksızın, kasıtlı bir suçtan dolayı (her türlü taksirli suç hariç) tekrar HAGB kararı verilemez. Sanığın 5 yıllık denetim süresini sorunsuz geçirmesi halinde, bu tarihten sonra işlediği kasıtlı suçtan dolayı suçun sübjektif ve objektif şartlarının gerçekleşmesi koşuluyla yeni HAGB kararı verilmesi ise mümkün olabilecektir.
Diyelim ki, fail 2017 yılında suç işlesin ve 2018'de hakkında HAGB kararı verilsin. Aynı sanık hakkında birden fazla HAGB kararı verilebildiği dönemde (28.06.2014 tarihinden önce), örneğin 2010, 2011 ve 2012 yıllarında birkaç suç işlesin, “suçta ve cezada kanunilik” prensibinin zaman itibariyle tatbikinde kabul edilen "lehe kanun" gereğince, suç tarihi yönünden 28.06.2014 tarihinden önce işlenen eski suçlardan da HAGB kararı verilebilir, yani 2018 yılında verilen HAGB kararı etkilemez ve eski suçlardan HAGB kararı verilmesini engellemez. Düşüncemiz bu yöndedir.
Konuyu; Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 25.01.2018 tarihli, 2017/22732 E. ve 2018/1631 K. sayılı kararı dikkate alarak, aşağıda soru ve cevap olarak kısaca açıklayacağız.
Soru: 2017 yılında işlenen bir suç hakkında 2018 yılında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) karar verildiği varsayımında; kişi hakkında birden fazla HAGB kararı verilebildiği dönemde, örneğin 2010, 2011 ve 2012 yıllarında birkaç suç işlenen suçlar bakımından, "lehe kanun" uygulaması gereğince, hakkında eski suçlardan da HAGB kararı verilebilir mi, 2018 yılında verilen HAGB eski suçlardan HAGB kararı verilmesini engeller mi?
Cevap: Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 25.01.2018 tarih, 2017/22732 E. ve 2018/1631 K. sayılı kararında, kişi hakkında birden çok HAGB kararı verilmesini engelleyen CMK m.231/8 hükmünü değerlendirmiştir. CMK m.231 sekizinci fıkrasına birinci cümlesinden sonra gelmek üzere, 28.06.2014 tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanunun 72 maddesiyle, “Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.” cümlesi eklenmiştir.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi; “denetim süresi içinde kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez” cümlesinde yer alan “kasıtlı bir suç nedeniyle” ibaresi ile kastedilen kasıtlı suçun, CMK m.231/8 değişikliğinin yapıldığı 28.06.2014 tarihi ve sonrasına işlenen suç mu yoksa, bu tarihten önce işlenen, ancak kararı bu tarihten sonra verilen suçun da bu ibareye dahil olup olmadığı hususlarını tartışmıştır. İlgili Daire, “Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.” biçimindeki düzenlemenin, “lehe kanun” ilkesini güvence altına alan TCK m.7/2 uyarınca sanık aleyhine uygulanamayacağı, “kasıtlı bir suç nedeniyle” ibaresinden 28.06.2014 tarihi ve sonrasında işlenen suçların anlaşılması gerektiğine karar vermiştir.
Bu bilgiler ışığında; 2018 yılında verilen HAGB kararına ilişkin denetim süresi içerisinde, 28.06.2014 tarihinden önce işlenmiş bir suça ilişkin HAGB kararı verilmesinde, TCK m.7/2 esas alınarak CMK m.231/8 uygulanmayacaktır. Ancak CMK m.231/8’in uygulanmaması, HAGB’nin sübjektif şartlarından “kişinin yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varılması” hususunun mahkemece değerlendirilmesine engel teşkil etmeyecektir.
(Bu köşe yazısı, sayın Prof. Dr. Ersan ŞEN tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)