Türkiye Futbol Federasyonu Hukuk Müşavirliği, bahis soruşturması kapsamında 1024 futbolcuyu tedbirli olarak Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu’na sevk etmiştir. Bu kapsamda futbolcular hakkında Futbol Disiplin Kurulu’nun 57. maddesi çerçevesinde disiplin soruşturması başlatılmıştır. Bu yazımızda futbolcuların ve hakemlerin bahis oynaması eylemlerinin disiplin ve ceza hukuku bakımından sonuçları, şahısların sorumlulukları, sürecin ilerleyişinin hukuka uygunluğu ve eylemlerinin suç oluşturup oluşturmayacağı konularını inceleyeceğiz.
Bilindiği üzere ülkemizde bahis veya şans oyunları oynatma yetkisi Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nındadır. Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından verilen ruhsatı olmaksızın bahis oynatmak suçtur. Bu çerçevenin dışında kanuna aykırı bir şekilde yetki ve ruhsatı olmaksızın yasa dışı siteler aracılığıyla bahis oynamak ise hukukumuzda suç olarak kabul edilmemektedir. Ancak yasa dışı bahis oynama eyleminin suç olarak kabul edilmemesinin yanında bir yaptırımının olmadığı da düşünülemezdir. Nitekim her ne kadar Türk Ceza Kanunu kapsamında yasa dışı bahis oynama fiili suç olarak kabul edilip cezai bir yaptırım öngörülmese de kabahat olarak düzenlenmiştir. Dolayısı ile yasa dışı bahis oynama eylemi mevzuatımızda kabahat olarak nitelendirilmektedir. İşbu kabahatin yaptırımı ise idari para cezasıdır.
7258 SAYILI KANUN
Madde 5 – (Değişik: 12/7/2013-6495/3 md.) Kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın;
a) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkân sağlayanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
b) Yurt dışında oynatılan spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarının internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye’den oynanmasına imkân sağlayan kişiler, dört yıldan altı yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
c) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık eden kişiler, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
ç) Kişileri reklam vermek ve sair surette spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarını oynamaya teşvik edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
d) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis veya şans oyunlarını oynayanlar mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından beş bin liradan yirmi bin liraya kadar idari para cezası ile cezalandırılır.
7258 Sayılı Futbol Ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis Ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 5. Maddesinde açıkça yasa dışı bahis oynamak fiilinin idari para cezası şeklinde yaptırıma tabii olduğu düzenlenmiştir.
Futbolcular açısından yasa dışı bahis oynama eylemini değerlendirmek gerekir ise; disiplin hukuku anlamında ilgili mevzuat kapsamında belirli yaptırımlar uygulanmaktadır. Cezai anlamda ise futbolcular bakımından herhangi bir değişiklik öngörülmemekte yine aynı şekilde yasa dışı bahis oynama fiili kabahat olarak nitelendirilmektedir.
FUTBOL DİSİPLİN TALİMATI
MADDE 57 – BAHİS (1) a) Bu Talimat kapsamındaki kişilerin; Futbol müsabakaları ve/veya futbolla ilgili herhangi bir aktivite üzerine, doğrudan ya da dolaylı bahis ve benzeri şans oyunları oynamaları yasaktır. b) Futbol müsabakalarına ilişkin olarak düzenlenen bahis veya benzeri şans oyunlarını ya da benzer etkinlik veya işlemleri tanıtan, aracılık eden, düzenleyen veya gerçekleştiren işletme, organizasyon ve kuruluşlarda (Kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere) doğrudan veya dolaylı olarak hiçbir görev veya menfaat sahibi olamazlar. (2) Aksine hareket eden kişiler, üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti cezası ile cezalandırılır.
İlgili kanundan kapsamından da anlaşıldığı üzere futbolcuların gerek yasal gerekse yasa dışı bahis oynamaları yasaklanmıştır. Futbolcuların bu yasağa aykırı hareket etmeleri neticesinde ise üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti cezası ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Hakemler açısından bahis oynama eyleminin hukuki ve cezai nitelendirilmesinde ise ayrıca bir parantez açmak gerekecektir. Nitekim hakemlerin bahis oynaması noktasında ikili bir ayrıma gidilmesi gerekmektedir. Birincisi hakemin kendi yönettiği maç dışında bahis oynaması, ikincisi hakemin kendi yönettiği maç için bahis oynanması.
Hakemlerin Kendi Yönettikleri Maç Dışında Bahis Oynaması ceza hukuku anlamında bir sorumluluk doğurmasa da disiplin hukuku anlamında sonuçları bulunmaktadır. Hakemlerin kendi yönettikleri maç dışında bahis oynamaları durumunda ise Futbol Disiplin Talimatı’nın 5. Maddesi gereğince 3 ay – 1 yıl arasında görevden men, sınıf düşürme veya lisans askıya alma cezasıyla karşı karşıya kalmaktadırlar.
Hakemlerin kendi yönetmiş oldukları maç hakkında bahis oynaması ve bahis oynadığı ihtimalin gerçekleşmesi durumunda cezai açıdan sorumlulukları gündeme gelmektedir. Nitekim bu eylem şike suçu kapsamında değerlendirilebilmektedir. 6222 Sayılı Kanunun 11. Maddesinde şike ve teşvik primi başlığı altında suçun unsurları açıklanmıştır. Söz konusu maddede “Belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır” şeklinde ifade edildiği üzere bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla kendisine veya başkasına kazanç sağlanması durumunda suç oluşmaktadır.
Hakemlerin kendi yönetmiş oldukları maç hakkında bahis oynaması durumunda spor müsabakasının sonucunu etkileme gücüne haiz oldukları izahtan varestedir. Bu nedenle bir hakemin kendi yönettiği maçta bahis oynaması ve oynadığı bahis ihtimalinin gerçekleşerek kendisine veya başkasına yarar sağladığı durumda şike suçunun oluşacağı düşünülmektedir. Ancak şike çok failli suçtur. Bu suçun oluşması için anlaşma gerekmektedir. Somut olayımızda bahis oynamak eyleminin niteliği gereği herhangi bir anlaşmaya ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu bakımdan anlaşma bulunması şartı gerçekleşmemektedir. Hakemin yönettiği maçta tek başına bahis oynadığı, bu noktada herhangi bir kimseyle karşılıklı bir anlaşma bulunmadığı fakat bir kazanç elde edildiği hususları göz önüne alındığında suçun unsurlarının oluşup oluşmayacağı hususu tartışmalı bir durumdur.
SORUŞTURMANIN ŞİKE KAPSAMINDA İLERLEMESİ DURUMUNDA
6222 Sayılı Kanunun 11. Maddesinde suçun bahis oyunlarının sonucunu etkilemek amacıyla işlenmesi durumunda verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı hükme bağlanmıştır. Bu kapsamda hakemlerin kendi yönettikleri maçlarda bahis oynamaları halinde bahis oyunlarının sonucu etkilemek amacıyla suçun işlenmesi durumunda nitelikli hal kapsamında değerlendirilmekte ve daha ağır bir cezaya hükmedilmektedir. Bu kapsamda işlenen suçun evleviyetle disiplin hukuku anlamında da sonuçları bulunmaktadır. Bu sonuçlar, hakemlik lisansının iptali ve ömür boyu hakemlikten men edilmektir.
Şike ve teşvik primi
MADDE 11 – (1) Belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Kendisine menfaat temin edilen kişi de bu suçtan dolayı müşterek fail olarak cezalandırılır. Kazanç veya sair menfaat temini hususunda anlaşmaya varılmış olması halinde dahi, suç tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur.
(2) Şike anlaşmasının varlığını bilerek spor müsabakasının anlaşma doğrultusunda sonuçlanmasına katkıda bulunan kişiler de birinci fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) Kazanç veya sair menfaat vaat veya teklifinde bulunulması halinde, anlaşmaya varılamadığı takdirde, suçun teşebbüs aşamasında kalmış olması dolayısıyla cezaya hükmolunur.
(4) Suçun;
a) Kamu görevinin sağladığı güven veya nüfuzun kötüye kullanılması suretiyle,
b) (Değişik: 10/12/2011-6259/1 md.) Federasyon veya spor kulüpleri ile spor alanında faaliyet gösteren tüzel kişilerin, genel kurul ve yönetim kurulu başkan veya üyeleri, teknik veya idari yöneticiler ile kulüplerin ve sporcuların menajerleri veya temsilciliğini yapan kişiler tarafından,
c) Suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde,
ç) Bahis oyunlarının sonuçlarını etkilemek amacıyla, işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) Suçun bir müsabakada bir takımın başarılı olmasını sağlamak amacıyla teşvik primi verilmesi veya vaat edilmesi suretiyle işlenmesi halinde bu madde hükümlerine göre verilecek ceza yarı oranında indirilir.
(6) Bu madde hükümleri;
a) Milli takımlara veya milli sporculara başarılı olmalarını sağlamak amacıyla,
b) Spor kulüpleri tarafından kendi takım oyuncularına veya teknik heyetine müsabakada başarılı olabilmelerini sağlamak amacıyla,
prim verilmesi veya vaadinde bulunulması halinde uygulanmaz.
(7) Suçun spor kulüplerinin veya sair bir tüzel kişinin yararına işlenmesi halinde, ayrıca bunlara, şike veya teşvik primi miktarı kadar idari para cezası verilir. Ancak, verilecek idari para cezasının miktarı yüz bin Türk Lirasından az olamaz.
(8) Müsabaka yapılmadan önce suçun ortaya çıkmasını sağlayan kişiye ceza verilmez.
(9) (Ek fıkra: 10/12/2011-6259/1 md.) Bu madde kapsamına giren suçlarla ilgili olarak 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231 inci maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez; verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez.
(10) (Ek fıkra: 10/12/2011-6259/1 md.) Bu maddede tanımlanan suçların bir suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda birden fazla işlenmesi halinde, bunlardan en ağır cezayı gerektiren fiilden dolayı verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılarak tek cezaya hükmolunur.
(11) (Ek fıkra: 10/12/2011-6259/1 md.) Bu maddede tanımlanan suçlardan dolayı cezaya mahkûmiyet halinde, kişi hakkında ayrıca Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesi hükümlerine göre, spor kulüplerinin, federasyonların, bünyesinde sportif faaliyetler icra edilen tüzel kişilerin yönetim ve denetim organlarında görev yapmaktan yasaklanmasına hükmolunur.
SAVCILIK AÇIKLAMASI
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “bu hakemlerin tespiti ile haklarında 6222 Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'a muhalefet, 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu'na muhalefet, 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a muhalefet ve ayrıca tespit edilecek diğer suç iddiaları bakımından devam eden mevcut soruşturma daha da derinleştirilerek sürdürülecektir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
Söz konusu açıklamaya istinaden bahsi geçen ilgili mevzuat incelendiğinde hakemler hakkındaki soruşturmanın yalnızca bahis oynanılmasından değil soruşturmanın seyrine göre hakemlerin kendi yönetmiş oldukları maçlar hakkında da bahis oynadıklarının tespiti dâhilinde “şike soruşturması”na dönüşme ihtimaline binaen sürecin derinleştirileceği anlaşılmaktadır. Nitekim hakemlerin kendi yönettikleri maçlar dışında bahis oynaması suç teşkil etmemekte disiplinsel anlamda birtakım sonuçları bulunmaktadır. Disiplin hukuku açısından yaptırımı ise 3 aydan 1 yıla kadar görevden men, sınıf düşürme veya lisans askıya alma cezasıdır.
SONUÇ OLARAK
Futbolcuların yasa dışı bahis oynaması eylemi suç teşkil etmemekle birlikte kabahat kapsamında idari para cezası yaptırımı bulunmaktadır. Disiplin hukuku açısından üç aydan bir yıla kadar müsabakalardan men veya hak mahrumiyeti cezası ile karşı karşıya kalmaktadırlar.
Hakemler açısından genel bir değerlendirme yapmak gerekirse; kendi yönetmiş oldukları maç dışında başka bir müsabaka için bahis oynaması durumunda cezai anlamda sorumlulukları bulunmamakla birlikte disiplin bakımından 3 aydan 1 yıla kadar görevden men, sınıf düşürme veya lisans askıya alma cezaları uygulanabilmektedir.
Hakemlerin kendi yönetmiş oldukları maçlar için bahis oynaması eylemi ise akıllara şike ihtimalini getirmektedir. Nitekim kanunda açıkça belirtildiği üzere belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin eden kişinin şike suçunu işlemiş olduğu kabul edilmektedir. Öyle ki bu suçun bahis oyunlarının sonuçlarını etkilemek amacıyla işlenmesi hali nitelikli hal olarak değerlendirilmekte ve daha fazla ceza tayinini gerektirmektedir.
Savcılık soruşturması kapsamında hakemlerin kendi yönettikleri maçlar hakkında bahis oynadıklarının tespiti yapıldığı takdirde soruşturmanın seyri değişecek ve şike soruşturmasına dönüşebilecektir. Ancak bu durumda şike suçunun unsurları gündeme gelmektedir. 6222 sayılı Kanuna göre, şike çok failli suçtur. Bu suçun oluşması için anlaşma gerekmektedir. Eğer hakem, yöneteceği maç için tek başına hareket ederek bahis oynamış ve bahiste oynadığı ihtimali gerçekleştirmişse, 6222 sayılı Kanun anlamında şike suçu oluşmadığı, ortada bir anlaşmanın bulunmadığı sebebiyle suçun unsurlarının oluşmayacağı düşünülmektedir. Ancak bir hakemin kendi yönettiği maçta bahis oynaması ve oynadığı bahis ihtimalinin gerçekleşerek kendisine veya başkasına yarar sağladığı durumda şike suçunun oluşacağı da genel kabuller arasındadır. Bu değerlendirmeler ışığında şike suçunun unsurlarının oluşup oluşmadığı hususu tartışmalıdır. Bu noktada şike suçunun unsurlarının oluştuğu kabul edildiği takdirde 6222 Sayılı Kanunun 11. Maddesi kapsamında hakemlerin cezalandırılması yoluna gidilecektir.
Stj. Av. Ayşe ÖZTÜRK