Bu haftaki yazımda 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında çocukları canlı olarak doğan annelere yapılacak “doğum yardımı”ndan söz etmek istiyorum.
Öncelikle belirtmek isterim ki doğum yardımı ancak usulüne uygun olarak, yetkili başvuru yerine yapılacak usulüne uygun başvuru neticesinde yapılmaktadır. Müracaat edilecek yetkili merciler ise SGK Merkez Müdürlükleri değil; Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri, Sosyal Hizmet Merkezleri, doğum yardımından yararlanacak olan kamu personelinin çalıştığı kurumlar, büyükelçilik ve konsolosluklar ile Bakanlıkça belirlenen diğer başvuru yerleridir.
Doğum Yardımından Yararlanma Şartları Nelerdir?
23.05.2015 tarihli ve 29364 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2015/7695 karar sayılı yönetmelik gereğince yapılacak doğum yardımı sadece 15.05.2015 ve sonrası tarihlerde doğum yapan annelere verilecek olup ancak annenin vefat etmesi veya yabancı uyruklu olması durumlarında babaya verilmektedir. Anne ve babanın ikisinin de vefatı halinde ise kanuni temsilcisine verilmektedir. Doğum yardımından faydalanabilmek için annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk vatandaşı olması gerekmektedir.
Doğum Yardımı Tutarları Ne Kadar Olacaktır?
Doğum yardımından faydalanacak olan anneler sadece 15.05.2015 ve sonrası tarihlerde doğmuş olan çocukları için bu yardımdan faydalanabilecek olup; 1. Çocuk için 300 TL, 2. Çocuk için 400 TL 3. Ve sonraki çocuklar için ise 600 TL tutarında bir defaya mahsus olmak üzere doğum yardımından faydalanmaktadır.
Başvurular Nasıl Yapılacaktır?
Başvurunun öncelik şartı doğan çocuğun “Kimlik Paylaşım Sistemi”nde kayıtlı olması ve çocuğun canlı olarak doğmuş olması gerekmektedir.
Başvurular yetkili merciilere şahsen veya iadeli taahhütlü posta yoluyla veya kargo yoluyla anne, baba ile çocuğu/çocukların TC kimlik numaralarını veya mavi kart kütüğüne kayıtlı iseler ilgili kimlik numaralarını, doğruluk beyanını ve matbu formda istenilecek diğer bilgileri içeren dilekçe ile DYS[1] üzerinden yapılmaktadır.
Yapılmış olan başvurular, gerekli belgelerin tamamlanmasını takip eden 15 gün içerisinde başvuru yerinde yetkilendirilmiş personel tarafından DYS üzerinden gerekli onay işlemleri yapılmak suretiyle sonuçlandırılacak olup doğum yardımlarından yersiz olarak yararlandığı tespit edilenler hakkında yapılan ödemeler 6183 sayılı AATUHK hükümleri çerçevesinde hesaplanacak faiz ile birlikte geri tahsil edilecektir.
Doğum Yapan Sigortalı Annelerin SGK Açısından Hakları Nelerdir?
5510 sayılı Kanunun 15. Maddesinin 2. Fıkrasında 4/a ve b kapsamlarındaki (SSK ve Bağ-KUR) sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin gebeliğinin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk 8 haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk 10 haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve engellilik halleri “analık” hali olarak kabul edilmektedir.
5510 sayılı Kanunun 18. Maddesinin “c” fıkrası gereğince 4/a kapsamında(SSK) ve 4/b-1,2,4 kapsamında (BAĞ-KUR/muhtarlar, ticari kazanç veya serbest meslek kazancıyla gerçek ve basit usulde vergi mükellefi olanlar, gelir vergisinden muaf olmakla birlikte esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar, tarımsal faaliyette bulunanlar) sigortalı olan kadının doğum yapması halinde doğumdan önceki 1 yıl içinde 90 gün kısa vadeli prim bildirilmiş olması kaydıyla doğumdan önceki ve sonraki 8 haftada (çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki 8 haftaya 2 haftalık süre ilave edilerek) çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenmektedir.
Belirtilen annelerin erken doğum yapmış olmaları halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak sürelerle annenin isteği ve doktor onayı ile doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışılması halinde doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için de geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.
5510 sayılı Kanunun 16. Maddesinin 3. Fıkrası gereğince de doğum yapmış olan sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almakta olan kadına ya da gelir veya aylık almakta olan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve SGK Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilmektedir.
Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması, 4/b kapsamındaki sigortalılar içinse doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 120 gün sigorta priminin genel sağlık sigortası (GSS) primleri dahil primin ve prime ilişkin her türlü borçların da ödenmiş olması gerekmektedir.
Emzirme ödeneği her doğum için bir defaya mahsus olarak ödenmekte olup 2015 yılı için emzirme ödeneği tutarı 112,00-TL’dir. Bu ödeneğe hak kazanmış sigortalıların doğan çocuklarını kimlik paylaşım sistemine kaydettirdikten sonra ilgili SGK Merkez Müdürlüklerine talep dilekçesi ve doğum raporu ile bizzat başvurmaları gerekmektedir. Bu konu ile ilgili 5 yıllık zamanaşımı süresi olduğunu da önemle belirtmeliyim. Hakkın doğumundan itibaren 5 yıl içinde emzirme ödeneği talebinde bulunulmazsa bu alacak hakkı zamanaşımına uğramaktadır.
Bu haftaki yazımda doğum yapan annelerin haklarına değinmeye çalıştım. Geçtiğimiz 10 Mayısta kutlamış olduğumuz anneler günü dolayısıyla, en başta hakkın Rahmetine kavuşmuş olan kendi annem olmak üzere, tüm anneleri ve anne adaylarını saygıyla selamlıyorum. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere hoşçakalın...
Ülkü GÜLMEZ
SGK/SGM Müdür Yard.
-------------------------
[1] DYS: Doğum yardım sistemi-Bakanlık tarafından oluşturulan ve doğum yardımı için kullanılacak olan elektronik sistem
(Bu köşe yazısı, sayın Ülkü GÜLMEZ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)