YETKİLİ MAHKEME
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. Maddesinde; genel yetkili Mahkeme’nin davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri Mahkemesi olduğu, yerleşim yerinin, Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre belirleneceği; aynı Kanun’un 14/2. maddesinde ise dernek ile üyeler arasındaki davaların Dernek Merkezi’nin bulunduğu yerdeki Mahkeme’de bakılacağı, ilgili tüzel kişinin merkezinin bulunduğu yer Mahkemesi’nin kesin yetkili olduğu, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun 51. maddesinde de, tüzel kişinin yerleşim yerinin, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yer olduğu, 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. maddesinde ise, bu Kanun’un uygulanmasında, derneğin yerleşim yerinin, yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri, Dernek Merkezi’nin ise derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Somut olayda; kendiliğinden sona erdiğinin tespitine karar verilen derneğin tüzüğünde, merkezinin İstanbul (İstanbul Adliyesi yargı çevresinde) olarak belirtildiği anlaşılmaktadır. Dernekler’le ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların Dernek Merkezi’nin bulunduğu yerdeki Mahkeme’de bakılacağına dair “Yetki Kuralı” kesin nitelikte olup, Kamu Düzeni’ne ilişkin olduğundan Mahkeme’ce re’sen göz önüne alınması gerekir.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2020/3345 E., 2021/2145 K., 10.03.2021 T.
*-*
GÖREVLİ MAHKEME
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun görevin belirlenmesi ve niteliği başlıklı 1. maddesinde, Mahkemeler’in görevinin ancak Kanun’la düzenleneceği ve göreve ilişkin kuralların Kamu Düzeni’nden olduğu ve bu hususun Mahkemeler’ce yargılamanın her aşamasında kendiliğinden dikkate alınması gerektiği; 2. maddesinde ise, şahıs varlığına ilişkin davalarda Görevli Mahkeme’nin aksine bir düzenleme bulunmadıkça Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu ve HMK’da ve diğer Kanunlar’da aksine düzenleme bulunmadıkça, Asliye Hukuk Mahkemesi’nin diğer dava ve işler bakımından da görevli bulunduğu; 4. maddesinde de, Sulh Hukuk Mahkemeleri’nin görevinin neler olduğu; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 87/5. maddesinde ise; derneğin Olağan Genel Kurul Toplantısı’nın 2 defa üst üste yapılmaması halinde kendiliğinden sona ereceği ve her ilgilinin SULH HAKİMLİĞİ’nden derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebileceği hükme bağlanmıştır.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2017/15437 E., 2018/18834 K., 19.11.2018 T.
*-*
KİMLER DAVA AÇABİLİR?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 87/5. maddesinde; derneğin Olağan Genel Kurul Toplantısı’nın 2 defa üst üste yapılmaması halinde kendiliğinden sona ereceği ve HER İLGİLİ’NİN Sulh Hakimi’nden derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebileceği hükme bağlanmıştır.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2017/8673 E., 2018/13275 K., 28.05.2018 T.
*-*
2. TOPLANTI İÇİN YETER SAYI
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 74. maddesi gereği Dernek Olağan Genel Kurulu’nun Tüzük’te belirtilen zamanda Yönetim Kurulu’nun çağrısı üzerine toplanacağı ve Olağan Genel Kurul Toplantıları’nın en geç 3 yılda bir yapılmasının zorunlu olduğu; “Toplantı’ya Çağrı” başlıklı 77. madde ise Genel Kurul’un, Yönetim Kurulu’nca, en az 15 gün önceden toplantıya çağrılacağı düzenlenmiştir. “Toplantı Yeri ve Toplantı Yeter Sayısı” başlıklı 78. madde ise Dernek Genel Kurulu’nun toplantı yeter sayısının Genel Kurul’a katılma hakkına sahip Dernek Üyeleri’nin salt çoğunluğu olduğu, çoğunluğun sağlanamaması sebebiyle toplantının ertelenmesi durumunda 2. Toplantı’da çoğunluk aranmayacağı ANCAK 2. Toplantı’ya katılan üye sayısının Yönetim ve Denetim Kurulları üye tam sayısının İKİ KATINDAN AZ OLAMAYACAĞI ve Genel Kurul Toplantısı’nın, BİR DEFADAN FAZLA GERİ BIRAKILAMAYACAĞI amir hüküm olarak düzenlenmiştir.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2019/6445 E., 2020/1107 K., 10.02.2020 T.
*-*
ÜSTÜSTE 2 OLAĞAN GENEL KURUL YAPILAMAMASININ SONUCU
Yönetim Kurulu tarafından usulüne uygun Toplantı Çağrısı’na RAĞMEN çoğunluk sağlanamadığı için üst üste 2 Olağan Genel Kurul’un yapılamaması halinde derneğin kendiliğinden sona ermiş sayılacağı kabul edilmiştir. Burada hareket noktası Dernek Üyeleri’nin derneği yaşatma - sürdürme iradelerinin ortadan kalkmış olmasıdır. Kişi topluluğu olan Dernekler’de üyelik; derneğin asli unsuru olup, üyelikten istifa ederek veya Toplantı Çağrısı’na rağmen Toplantı’ya katılmayarak bu menfi manada iradelerini ortaya koymuş olmaktadırlar.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2019/6479 E., 2020/487 K., 22.01.2020 T.
*-*
MAHKEME’DEN SÜRE TALEP EDİLEBİLİR Mİ?
…/…/… tarihli oturumda davalı Dernek Temsilcisi’nin Genel Kurul Toplantısı’nı yapmak üzere Mahkeme’den süre talep ettiği, talebin kabulü üzerine davalı derneğin …/…/… tarihinde Genel Kurul Toplantısı’nı yaptığı ve Mahkeme’ce davanın reddedildiği, buna göre davanın açıldığı tarihte TMK’nin 87. maddesinin 5. fıkrasındaki ihlalin gerçekleşmiş olduğu anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca; davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçeyle davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.
YARGITAY (8.) HUKUK DAİRESİ, 2017/13971 E., 2018/17691 K., 22.10.2018 T.
*-*