Türkiye’de ekonomik şartlar ve yurtdışında okuma taleplerinin artması ile yurtdışında okuyan gerek Türk vatandaşı gerekse yabancı uyruklu kişilerin diplomalarını aldıktan sonra ülkemize geri dönerek denklik başvuruların yoğunlaştığını gözlemliyoruz.
Yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının denklik işlemleri, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Denklik Birimi tarafından yapılmaktadır. Doktora, Doçentlik, Profesörlük ve Sanatta Yeterlilik Denklik işlemleri, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından yapılmaktadır.
Denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esaslar, 6 Kasım 2010 tarihli Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği'nde düzenlenmiştir. Bu Yönetmelik, 04.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (p) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
- Denklik nedir?
Yurtdışında bulunan yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının Türkiye’deki eşdeğerlilik işlemine “denklik” denir. Bu işlemi Türkiye’de Yüksek Öğretim Kurumu denetlemektedir.
- Denklik almak zorunlu mudur?
Yabancı veya Türk vatandaşı olup yurtdışında eğitim gören herkes meslek icrası ve akademik eğitimini sürdürmek için mutlaka denklik belgesi almak zorundadır.
- Nasıl denklik alınır?
Denklik alınabilmesi için yurtdışında gidilen okul ve programın YÖK tarafından tanınmış olması gerekmektedir.
Tanınma; eğitim kurumunun Türk mevzuatına göre üniversite vasfı taşıyıp taşımadığı ile alakalıdır. Tanınan üniversiteler YÖK’ten öğrenilebilmektedir.
Denklik; alınan eğitimin içeriği ile alakalıdır. Eğitim boyunca alınmış zorunlu derslerin ve içerikleri ile Türkiye’de aynı bölümün zorunlu dersleri ve içeriklerinin uyumlu olması aranmaktadır.
- YÖK denklik başvurusu nasıl yapılır?
Online olarak başvuru sisteminden yapılmaktadır.
- STS (Seviye Tespit Sınavı) nedir?
Diploma alınan programlarla ilgili eğitim öğretim dili, programın niteliği, teorik ve uygulamalı dersler, stajlar ile projeler yönünden eksiklik tespit edilirse YÖK denklik belgesi için aday kişiden STS sınavına girmesini talep etmektedir. Sadece YÖK’ün sınava girmesini talep ettiği kişiler; bu sınava girmek zorundadır.
Denklik verilmeyecek durumlar;
-İnceleme sonucunda denkliği talep edilen yurtdışı programının, Türkiye’deki yüksek eğitim programına eşdeğer görülmemesi halinde gerekçesi belirtilmek sureti ile diploma denklik talebi reddedilir.
-Başvuru için getirilen belgelerin asıl ve gerçeğe uygun olmadığı, belgelerin kişiye ait olmadığı tespit edildiğinde denklik işlemi yapılmaması ile birlikte bu kişiler hakkında yasal işlem başlatılacaktır.
-Yurtdışından diploması alınan programın Türk Devletinin varlığı ve bağımsızlığı, milletin ve ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği aleyhine unsurlar taşıması halinde alınan diplomalara denklik verilmeyecektir.
Bunun yanında başvuruların azaltılması ve kurumun iş yükünün hafifletilmesi gerekçe gösterilerek başvuru ücreti yatırılması talep edilmeye başlanmıştır. Uygulamada; idari birimlerin denklik belgesi ile ilgili olarak süreci uzatma ve yeknesaklık konusunda birtakım sorunlar yaşandığı görülmektedir. Bu durumlarda süreci yeniden başlatmak yerine eksiksiz şekilde belgelerin sunulması ve denklik verilmemesine ilişkin bir karar verilmesinde idari yargıya başvurulması gerektiği kanaatindeyim.