Bilindiği üzere, 2019 yılı içerisinde zirai kazanç elde eden gerçek kişilerde 1-31 Mart 2020 tarihine kadar beyanname vermek zorundadır. GVK’nun 53. Maddesinde çiftçilerin elde ettikleri tarımsal kazançların herhangi bir ayrıma tabi olmaksızın, GVK mad. 94 hükmüne göre hasılatlar üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, söz konusu mad. Hükmüne göre 54. Maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçilerin kazançlarını gerçek usulde tespit olunarak vergilendirilir. Böylece gerçek usulde vergilendirilecek çiftçiler kazançlarını zirai işletme hesabı veya dilerlerse bilanço esasına göre tespit edebilirler. Örneğin; Hububat ziraatindeki ekili arazinin yüz ölçümü toplamı; taban arazide 900 dönüm, kıraç arazide 1700 dönümdür. Bakliyat gurubunda ise arazi büyüklüğü ölçüsü 1000 dönümdür. (Ayrıntılı açıklamalar içi Bkz: 26.11.1998 gün ve 98/12095 sayılı BKK ile 01.01.1999 tarihinde geçerli olmak üzere)
Öte yandan, arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında; denizlerdeki balık yetiştiriciliğinde ağ, kafes vb. 750 m2 iç şu balık yetiştiriciliği ise göl, gölet, baraj üretim alanlarında 900 m2’dir.
Çiftçiler, işletme hesabı esasında kazançlarını tespit etmek istemeleri durumda VUK mad. 213 hükmüne göre “Çiftçi İşletme Defteri” tutmak zorundadır. Bu durumda işletme defterinin “sol tarafına” giderler, “sağ tarafına” ise hasılat yazılacaktır. 01.01.2018 tarihinden itibaren defter beyan sistemi uygulaması gereği gerekli işlemler bu sisteme göre yapılacaktır.
Zirai işletme hesabına göre bir hesap dönemi içersinde tahsil edilen paralar veya tahakkuk eden hasılat ile ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki “müspet fark” zirai kazancı belirler. Zirai kazancın işletme hesabına göre tespitinde hesap dönemi başındaki ürünlerin değeri giderlere; hesap dönemi sonundaki mahsullerin değeri ise hasılata eklenir.
Zirai işletme hesabına göre indirilecek giderler GVK’nun mad. 57 de bir bir sayılmıştır.
GVK mad. 53 hükmüne göre gerçek usulde vergilendirme şartlarını taşımayan çiftçiler Mart ayında yıllık gelir vergisi beyannamesi vermezler. Bunlardan ürün satışı sırasında yapılan tevkifat müstahsil makbuz üzerinde nihai vergi olacaktır. (VUK mad. 173)
Zirai kazanç elde eden mükelleflere yönelik çeşitli istisnalar mevcut olup, GVK mad. 53 hükmüne göre mükellefiyetle ilgili çeşitli görevleri yerine getirmeyenler, çiftçilik belgesi almayanlar ve satışlarda müstahsil makbuzu almayan-vermeyenler….. çeşitli kamu kurum ve kuruşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından faydalanamazlar. (VUK GT 237)
Öte yandan çiftçiler “Çiftçi Kayıt Sistemi” olarak adlandırılan sisteme dahil olmak zorundadırlar.
GVK mad. 117 hükmüne göre gerçek usulde tarımsal kazancını tespit eden mükelleflerin yıllık beyannamelerini 1-31 Mart 2020 tarihine kadar verip, vergisini ise Kasım ve Aralık aylarında iki taksit halinde ödeyebilir. Ancak, toplam gelirler içerisindeki zirai kazancın ağırlığı %75 ve daha yüksek oranda ise ödeme zamanları Kasım ve Aralık ayı olarak tespit edilmiştir. ( Bkz: GVK-GT seri No:250) Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından gelir vergisi beyannamesi düzenlenmesi ile ilgili Mart ayında çeşitli seminerler yapılmaktadır. Ayrıca, Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde bu konuda açıklayıcı broşürler ve notlar bulunmaktadır. (Bkz: www.gib.gov.tr)