Boşanma davalarında nafaka, boşanma davası devam ederken ya da davanın sona ermesi ile maddi anlamda zorluğa ve yoksulluğa düşecek tarafın, diğer taraftan kendisi ya da velayeti altındaki ortak çocukların geçinebilmesi için talep edeceği paradır. Boşanma davasında, üç çeşit nafaka söz konusudur. Tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası dır.
Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir nafakası Türk medeni Kanununun 169. Maddesinde Geçici Önlemler başlığı altında düzenlenmiştir. Kanun Şöyle der “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri resen alır.
Tedbir nafakasına, hakim, reesen yani talep olmasa dahi hükmedebilir. Dava devam ederken, taraflardan geçinemeyecek olan tarafa ve çocuklara tedbir nafakasına hükmedebilir. Tarafların kusurlu ya da kusursuz olmasının tedbir nafakasına hükmedilmesi açısından herhangi bir önemi yoktur.
Bu karar, mahkeme tarafından, ara karar olarak verilir. Ödenmediği takdirde icra takibi aracılığı ile tahsil edilebilir. Tedbir nafakası, dava süresince devam edebilir. Davanın karara bağlanması durumunda da isim değiştirerek Yoksulluk Nafakası olarak devam eder.
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Türk Medeni Kanunu Madde 175 te Yoksulluk Nafakası başlığı altında bu hususu “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru ağır olmamak koşuluyla, geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka Yükümlüsünün kusuru aranmaz” diye düzenlemiştir.
Yukarıdaki maddeden anlayacağımız üzere nafaka istemi bazı şartlara bağlanmıştır,
1)Taraflardan birinin boşanma sebebi ile yoksulluğa düşecek olması
2)Nafaka isteyecek tarafın kusurunun diğer taraftan daha ağır olmaması,
3)Nafaka ödeyecek tarafın mali gücü oranında nafakaya hükmedilmesi,
4)Nafakanın süresiz olarak istenebileceği,
5)Nafaka yükümlüsünde kusurun aranmayacağıdır.
Mahkeme , yoksulluk nafakasına, talep olmadan karar veremez. Tarafların talep etmesi gerekmektedir. Yoksulluk nafakasını alabilmek için kararın kesinleşmiş olması gerekir. Kararın kesinleşmesi ile ödememe halinde icra takibi ile tahsil edilebilir. Yoksulluk nafakası, boşanma davası ile birlikte istenebileceği gibi, boşanma davası kesinleştikten sonrada talep edilebilir. Bu talep te süreye tabidir.
Türk Medeni Kanunu Madde 178 – “Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar” demektedir. Bu maddeye göre kararın kesinleşmesinden sonra ancak bir yıl içerisinde yoksulluk nafakası talep edilebilir. Bu zamanaşımı süresidir.
İştirak Nafakası Nedir?
İştirak Nafakası çocukların velayetinin kendisine verilmeyen taraf aleyhine , ergin olmayan çocuğun ihtiyaçlarının giderilmesi için talep olmasa dahi hakimin hükmedebileceği nafaka türüdür.
Türk Medeni Kanun Madde 182 – ……..Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır.
Hakim, istem halinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.” Şeklinde düzenlemiştir.
İştirak nafakası, çocuğun 18 yaşını doldurması ile sona erer. Fakat çocuk 18 yaşını doldurmuşsa bile eğitim hayatına devam ediyorsa hakim nafakanın devamına karar verebilir.
İştirak ve Yoksulluk Nafakası Ödenmezse Ne olur?
İştirak ve yoksulluk nafakasının ödenmemesi durumunda cebri icra ile tahsili yoluna gidilebilir. Kanun koyucu nafakanın tahsilini kolaylaştırmak için bazı tedbirler ihdas etmiştir.
*Nafaka alacakları, İcra İflas Kanununa göre düzenlenecek sıra cetvelinde 1. sıra alacaklar arasında sayılmıştır. Dolayısıyla nafaka borçlusunun menkul ya da gayrimenkul mallarının icra yolu ile satılması durumunda satış parasından nafaka alacağı öncelikle ödenir.
*Nafaka alacaklarının tahsili için emekli maaşına haciz konulabilir.
*Nafaka alacağının tahsili için nafaka borçlusunun maaşına haciz konulması durumunda aylık nafaka miktarının tamamı maaştan kesilir.
*Nafaka borçlusunun maaşında önceden haciz olsa bile aylık nafaka miktarı önceki hacizlerden bağımsız olarak maaştan kesilir.
*Nafaka borçlusu, aylık nafaka bedelini ödememesi durumunda nafaka alacaklısının şikayeti üzerine diğer şartların da mevcut olması durumunda İİK 344. maddesine göre 3 aya kadar tazyik hapsine mahkum edilecektir.
Nafaka konusuna birkaç Yargıtay kararını da örnek gösterebiliriz.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2008/15526 E., 2008/14287 K. Sayılı kararı
Yoksulluk Nafakası “İçtihat Metni”: ……………..Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden, davalının iki yıldır aynı evde bir başka erkekle fiilen evliymiş gibi beraber yaşadığı gerçekleşmiştir. Davalının barınma ihtiyacı ve iaşesi, birlikte yaşadığı şahıs tarafından karşılandığına göre Türk Medeni Kanununun 169. maddesi koşulları oluşmadığı gibi, yoksulluk nafakası şartları (TMK. 175) da oluşmamıştır. O halde, davalının tedbir ve yoksulluk nafakası isteğinin reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamıştır. Bu sebeple hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 2012/13502 E. , 2013/207 K. Sayılı kararı
Düzenli Geliri Bulunan Davalının Yoksulluk Nafakası Talebi “İçtihat Metni”
…….. Toplanan deliller ve yapılan zabıta soruşturmasından davalı kadının bir arsası ve bir kooperatif hissesi ile aylık 1400 TL gelirinin bulunduğu, buna ilişkin yapılan zabıta soruşturmasına davalı tarafça karşı çıkılmadığı, davalının tesbit edilen mali durumuna göre düzenli, sürekli ve yeterli geliri ile malvarlığı bulunduğu, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşmeyeceği anlaşılmaktadır. Türk Medeni Kanununun 175. maddesi koşulları gerçekleşmediğinden, davalının yoksulluk nafakası isteğinin reddi gerekirken, davalı yararına yoksulluk nafakasına hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda 2. bentte gösterilen sebeple yoksulluk nafakası yönünden BOZULMASINA, ………….oybirliğiyle karar verildi.