14.01.2016 tarihli ve 30955/12 sayılı Mandet - Fransa kararı;
- Yerel Mahkeme, usule uygun şekilde Jacques Mandet (yasal, ancak biyolojik olmayan baba) tarafından tanınan babalık hakkını bir tarafa bırakarak, annesinin soyadını kullanmayı sürdüren çocuk Alois’in biyolojik babasının Bay Glouzmann olduğuna ve Bay Glouzmann’ın çocuğu ile ilişki kurabilmesi için, çocuk Alois’in ikametinde onu ziyaret edebileceğine hükmetmiştir.
Yargıç Nuberger karşı oyu ile İHAS m.8’de güvence altına alınan özel ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edilmediğine altıya karşı bir oyçokluğu ile karar veren İHAM;
- Çocuk Alois’in üstün/haklı yararlarını gözeten Yerel Mahkeme kararını yerinde bulmuş,
- Fransız Medeni Kanunu’nun 339. maddesine göre; müdahalenin, Bay Glouzmann olarak adlandırılan gerçek babanın hak ve özgürlüklerini de korumayı amaçladığına,
- Yerel Mahkeme kararının, biyolojik baba Glouzmann’ın yararlarını gereğinden fazla doğruladığı anlamına gelmeyeceğine, aksine çocuk Alois’in üstün yararları ile baba Glouzmann’ın yararlarının örtüştüğüne,
- Anne Mandet’in velayet hakkından doğan sorumluluklarının gözönünde bulundurulduğuna, ancak Yerel Mahkeme kararının, çocuk Alois’in Mandet ailesi yanında yaşamayı sürdürmesini önlemediğine,
- Yerel Mahkemenin bu kararı ile takdir yetkisini aşmadığına ve çocuğun duygusal dengesini korumayı amaçlamak suretiyle keyfiliğe kaçmadığına,
Karar vermiştir.
Yerel Mahkeme; çocuğun yerleşim yerini değiştirmemiş, aksine velayet hakkının tanındığı ebeveynlerinin yanında kalmasını sürdüreceğine hükmetmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 21. maddesine göre çocuğun yasal yerleşim yeri, anne ve babasının, anne ve babanın ortak yerleşim yeri yoksa, çocuğun kendisine bırakıldığı anne veya babanın yerleşim yeridir.
Somut olayda Mandet çifti; haziran ayında boşanmış, ancak anne Mandet iki ay sonra, yani ağustos ayında hamile kalmıştır. Çocuk Alois, evlilik birliği sona erdikten yaklaşık 11 ay sonra doğmuştur. TMK m.285’e göre; “Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır”. Türk Hukuku’nda öngörülen bu yasal karine uyarınca Jacques Mandet, yaklaşık 10 aya isabet eden 300 günlük süre içinde doğmayan Alois’in yasal babası kabul edilemeyecektir. Somut olayda Mandet çifti, evlenme yoluyla çocuğun yasal babasının Jacques Mandet olduğunu kabul etmiştir.
Yorum;
İHAM’ın kararı doğrudur. Burada, bireyin özel hayatın gizliliğinin korunması hakkının ihlali yoktur. Çocuk, yine anne ve baba ile yaşamaya devam etmektedir. Kaldı ki baba, hamilelikten önce birlikte yaşadığı anne ile doğumdan sonra da bir süre birlikteliğine devam etmiştir. Maddi hakikatin ve çocuğun gerçek soybağının ortaya çıkarılması yararı ile çatıştığı söylenen özel hayat hakkı arasında, İHAM’ın biyolojik babanın hakları ile çocuğun gerçek babasını bilme hakkını, özel hayat hakkından üstün gördüğü anlaşılmaktadır. Kaldı ki, ortada korunmaya muhtaç özel hayat hakkı da yoktur. Çocuğun gerçek babasını öğrenmesi ve biyolojik babanın da babalığını tespit ettirmesi, böylece nesebin belirlenmesi ve buna da Fransız Medeni Kanunu’nun 339. maddesinin izin vermesi karşısında, başvurucuların özel ve aile hayatına saygı haklarının ihlal edilmediği kabul edilmelidir.