GİRİŞ
Serbest meslek erbabı olan avukatlar tarafından bir takvim yılında elde edilen gelirler üzerinden alınması gereken gelir vergisi hakkındaki düşüncelerimi 17.04.2022 tarihinde "hukukihaber" sitesinde yayımlanan yazımda açıklamıştım.
İşbu yazıda ise, incelemeye alınan veya alınması muhtemel avukatların lehine ve aleyhine olacak durumları anlatmaya çalışacağım.
Bu kapsamda, 30.06.2022 tarihine kadar geçerli olan yurt içi varlık barışı müessesesi hakkında bilgiler verip, varlık barışından yararlanılması veya yararlanılmaması hallerinde karşılaşılabilecek ihtimalleri değerlendireceğim.
1- Vergi incelemesi ve cezalı tarhiyat ile muhatap olmamak mümkün mü?
Kayıt dışı kazancı olan avukatların, işbu kazançları için yurt içi varlık barışından yararlanması halinde haklarında vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamaz.
2- Yurt içi varlık barışından kimler yararlanabilir?
Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri varlık barışından yararlanabilir.
Vergi mahkemelerince verilen kararlarda vergi mükellefi olmayan kişilerin de bu müesseseden yararlanabilecekleri belirtilmiştir.
Dolayısıyla, serbest meslek erbabı olan avukatların yurt içi varlık barışından yararlanmasında engel yoktur.
3- Yurt içi varlık barışının konusu nedir?
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin Türkiye'de sahip olduğu ancak kanuni defterlerinde yer almayan;
*para
*altın
*döviz
*menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları
*taşınmazlar yurt içi varlık barışının konusunu oluşturmaktadır.
4- Yurt içi varlık barışından en son ne zaman yararlanılabilir?
Söz konusu süre Cumhurbaşkanı Kararı ile 2 kez (6 ay süre ile) uzatılmış olup, yurt içi varlık barışından en son 30.06.2022 (bu süre dahil) yararlanılabilir.
5- İncelemeye alınan avukatlar yurt içi varlık barışından yararlanabilir mi?
Evet yararlanabilir. Bu yönde verilmiş pek çok vergi mahkemesi kararı vardır.
6- Yurt içi varlık barışı sınırsız bir koruma sağlar mı?
Yurt içi varlık barışı usulüne uygun bir başvuru yapılması halinde başvuruda belirtilen tutar nispetinde koruma sağlar. Bu nedenle varlık barışı yapılması durumunda ilgili dönemler için sınırsız koruma sağlanması söz konusu değildir.
Örneğin varlık barışı kapsamında 100.000,00 TL beyan eden avukat hakkında yapılan denetimler neticesinde 150.000,00 TL kayıt dışı kazancı olduğu belirlenirse, varlık barışında bildirilen tutarı aşan 50.000,00 TL'lik kısım açısından cezalı tarhiyat yapılabilmesi mümkündür.
Bu nedenle, varlık barışı müessesesinden maksimum faydanın sağlanabilmesi için beyan edilen tutarın doğru bir şekilde tespit edilmesi ve buna ilişkin beyanların Kanun'a ve yargı kararlarında belirtilen hususlara uygun bir şekilde verilmesi gerekir.
7- Yurt içi varlık barışından yararlanılması halinde vergi incelemesi veya cezalı tarhiyat yapılması mümkün mü?
Esasen, varlık barışı yapan kişi hakkında vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılamaz. Bu durum Gelir Vergisi Kanunu geçici 93. maddesinde açıkça belirtilmiştir.
Ancak; vergi mükellefiyetinin bulunmaması, vergi incelemesinin başlamış olması gibi çeşitli nedenlerden dolayı vergi idarelerince aksi yönde işlemler tesis edilmekte olup, varlık barışından yararlanılmasına rağmen inceleme veya tarhiyat ile karşılaşmak mümkündür.
Bu halde yapılması gereken ise, cezalı tarhiyatlara karşı 30 gün içinde yetkili vergi mahkemesi nezdinde dava açılmasıdır.
Açılacak davada, varlık barışından yararlanıldığı açıkça belirtilmeli ve konuyla ilgili emsal vergi mahkemesi kararı varsa dilekçe ekinde sunulmalıdır.
Kanun'da varlık barışına ilişkin sınırlı bilgiler olması ve uygulamada ortaya çıkan ihtilafların çözümlerinin doğrudan Kanun'da bulunmaması nedeniyle somut olay ile emsal vergi mahkemesi kararları karşılaştırılmak suretiyle davacının lehine olan kararlar dava dosyasına sunulmalıdır.
Ayrıca, varlık barışı yapılmasından sonraki süreçte de mükellef hakkında inceleme yapılması üzerine ihbarname düzenlenmesi mümkün olduğundan, söz konusu ihbarnamenin tebliğinin yapılıp yapılmadığı hususu (özellikle elektronik tebligat alan avukatlar tarafından) kontrol edilmelidir.
Zira bu işleme karşı 30 gün içinde dava açılmadığı takdirde amme alacağı kesinleşir ve ilgili vergi idaresince ödeme emri ile takibe geçilir.
8- Varlık barışından yararlanılmamış ise?
Kayıt dışı kazancı bulunan avukatlar hakkında vergi incelemesi yapılması sonrasında vergi ziyaı cezalı olarak gelir vergisi ile katma değer vergisi salınır. Ayrıca makbuz düzenlenmemiş ise özel usulsüzlük cezası kesilmesi de muhtemeldir.
Yapılan incelemenin ve tarhiyatın hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açılması gerekmekte olup, açılan davada;
*vergi inceleme raporunda yer alan tespitlere, *vergi matrahının bulunuşu,
*yapılan giderlerin dikkate alınıp alınmadığı,
*uzlaşma hakkının tanınıp tanınmadığı gibi hususlar yönünden olayın özüne ve usul hukukuna dönük ve ihtilafı çözmeye yarayacak teknik savunmalar yapılmalıdır.
Özellikle gelir vergisi açısından, kazanç elde edilip edilmediği hususunun somut olarak ortaya konulması ve giderler, harcamalar dikkate alınarak safi kazancın bulunması önem arz etmektedir.
Bu konularda gerekli araştırmaların yapılmaması durumunda incelemenin eksik ve varsayıma dayalı olarak yapıldığı kabul edilmekte olup, bu halde cezalı tarhiyatın hukuka uygun olduğundan bahsedilemez.
Katma değer vergisi açısından ise durum farklıdır.
Zira, 3065 sayılı Katma Deger Vergisi Kanunu'nun 27. maddesinin 5. fıkrasında yer verilen "serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek tesekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmetin bedelinin, bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı" hükmü ile düzenlenmiştir.
Anılan hüküm gereğince verilen avukat hizmeti karşılığında tarifede yazan tutar üzerinden KDV hesaplanması gerektiği savunulmaktadır. Ancak, ücretin alınamaması veya tarifede belirtilen tutardan eksik alınması hallerinde makbuz düzenlenmesinin zorunlu tutulması hakkaniyet uygun düşmemektedir.
9- Kayıt dışı kazancı bulunan avukatların vergi ödememesi mümkün mü?
Kayıt dışı kazancı bulunan avukatların hiçbir vergi, vergi ziyaı cezası, özel usulsüzlük cezası ile karşılaşmaması için yurt içi varlık barışının usulüne uygun yapılması gerekir.
Kanun koyucu tarafından, varlık barışından yararlanan vergi mükelleflerinin herhangi bir ödeme yapması koşulu getirilmemiştir.
Dolayısıyla milyon TL kayıt dışı kazancı olan vergi mükellefinin, varlık barışından Kanun'a ve emsal yargı kararlarına uygun şekilde yararlanması halinde vergi veya ceza ödemeyecektir.
10- Öneriler:
Herhangi bir ödeme yükümlülüğü olmaması, vergi incelemesi ve tarhiyatı açısından güvence sağlaması, vergi asılları yanında cezalarını da ortadan kaldıran bir etki yapması gibi olumlu etkileri dikkate alındığında, kayıt dışı kazancı olan avukatların varlık barışından yararlanmasında fayda vardır.
Varlık barışının olumsuz tarafı ise, bu kapsamda başvuru yapan vergi mükelleflerinin vergi idarelerince incelemeye alınmasıdır. Ancak yapılan inceleme neticesinde salınan cezalı vergilere karşı dava açılarak işin özüne ve varlık barışının mahiyetine uygun olarak yapılacak savunmalar ile söz konusu cezalı vergilerin vergi mahkemelerince iptal edileceği kanaatindeyim. Zira bu konuda verilmiş pek çok mahkeme kararı vardır.
Varlık barışından faydalanılmaması halinde ise, vergi idarelerince yapılacak inceleme neticesinde yüklü miktarda vergi aslı, vergi ziyaı cezası ve özel usulsüzlük cezası ile karşılaşılması muhtemeldir.
>> AVUKATLARIN ELDE ETTİĞİ KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ (GELİR VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME)