Her avukatın kariyerinde en az bir kez karşılaştığı can sıkıcı an: harcanan onca emeğe, uykusuz gecelere ve kazanılan davaya rağmen bir türlü ödenmeyen vekalet ücreti. Bu durum, basit bir alacak meselesinin çok ötesinde, mesleki emeğin değersizleştirilmesi ve ofislerin finansal sürdürülebilirliğine vurulan bir darbedir. Peki, bu alacağı tahsil etmek için çıktığımız yolda hangi kapıyı çalmalıyız? Yıllar süren davada mı kaybolmalıyız, yoksa modern ve akılcı alternatiflere mi yönelmeliyiz?
Bu yazıda, vekalet ücreti alacaklarının tahsili için önümüzdeki dört temel yolu, stratejik bir gözle, en temel kriter olarak hız ve maliyeti belirleyerek masaya yatıracağız:
· Genel Mahkemeler,
· Tüketici Hakem Heyetleri,
· TBB Tahkim Merkezi
· İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC).
Geleneksel Rota: Devlet Yargısının Ağır Çarkları
Vekalet ücreti alacağı için akla ilk gelen yol olan devlet yargısı, ne yazık ki çoğu zaman en verimsiz seçenektir. Süreç, daha ilk adımda "görevli mahkeme" bilmecesiyle başlar. Müvekkiliniz tüketici mi, tacir mi, yoksa mesleki amaçla hareket eden kişi mi? Bu soruya verilecek yanlış cevap, size aylar kaybettirecek bir görevsizlik kararı demektir.
Bu ilk engeli aşsanız bile, Adalet Bakanlığı istatistiklerinin acı gerçeğiyle yüzleşirsiniz: Bir Asliye Hukuk davasının ilk derecede sonuçlanması ortalama 400 günü bulurken, istinaf ve temyiz süreçleriyle birlikte nihai kararın alınması 3 ila 5 yılı bulabilmektedir. Yüksek enflasyon ortamında, yıllar sonra tahsil edilen bir alacağın reel değerinin ne kadar eriyeceğini hepimiz biliyoruz. Üstelik bu yavaş yol, borçlu müvekkile zaman kazanma ve avukatı bezdirerek pazarlık gücü elde etme gibi stratejik bir avantaj sunar.
Başlangıçta ödenen nispi harçlar, gider avansları ve davanın kaybedilmesi durumunda karşı vekalet ücreti ödeme riski gibi finansal yükler de cabası. Belki de en önemlisi, aleni yargılamanın getirdiği "itibar maliyetidir". Bir avukatın müvekkiliyle ücret için davalık olması, mesleki imajı zedeleyebilecek, gizliliğin esas olduğu tahkimin aksine, özellikle küçük yerleşim yerlerinde hassas bir konunun kamuoyuna yansımasına neden olabilecek bir risktir.
Hızlı ve Ücretsiz Ama Sınırlı: Tüketici Hakem Heyeti Fırsatı
Devlet yargısının bu ağır yapısına karşın, Tüketici Hakem Heyetleri (THH), belirli bir parasal sınıra kadar olan uyuşmazlıklar için adeta bir can simididir. 2025 yılı için 149.000 TL olarak belirlenen sınırın altındaki tüketici uyuşmazlıkları için THH'ye başvuru hem zorunlu hem de son derece avantajlıdır.
Neden mi? Çünkü başvuru tamamen ücretsizdir ve süreç, en fazla 6 ila 9 ay gibi öngörülebilir bir sürede tamamlanır. THH kararları, ilam niteliğinde olup doğrudan icra edilebilir. Ancak bu yolun da bir riski var: Tarafların 15 gün içinde Tüketici Mahkemesi'ne itiraz hakkı bulunur. Eğer bu itiraz sürecinde haksız bulunursanız, başlangıçta ücretsiz olan bu yol, karşı taraf vekalet ücreti ödemek zorunda kalacağınız maliyetli bir sürece dönüşebilir.
Modern ve Stratejik Çözüm: Kurumsal Tahkimin Gücü
Gelelim en stratejik ve modern yola: Kurumsal Tahkim. Tahkimin kapısını açan tek bir anahtar vardır: Avukatlık sözleşmenize en başta ekleyeceğiniz geçerli bir tahkim şartı. Bu etkili adımı attığınızda, gelecekteki bir uyuşmazlığı devlet yargısının yavaşlığından ve aleniyetinden kurtarıp, tahkimin hızlı, gizli ve uzmanlık odaklı alanına taşımış olursunuz.
Tahkimin avantajları nettir:
- Hız: İstinaf ve temyiz gibi yıllar süren kanun yolları yoktur. Hakem kararına karşı yalnızca sınırlı usuli sebeplerle iptal davası açılabilir, bu da uyuşmazlığın aylar içinde nihai bir karara bağlanmasını sağlar.
- Gizlilik: Yargılama kamuya kapalıdır. Bu, avukatın mesleki itibarını koruyan paha biçilmez bir avantajdır.
- Uzmanlık: Uyuşmazlığı çözecek hakemi taraflar seçebilir. Bu, konunun dinamiklerine hakim, meslekten gelen bir uzmanın karar vermesi anlamına gelir.
- Nihailik: Hakem kararları kesindir ve doğrudan icra edilebilir.
Türkiye'de bu alanda iki kurum öne çıkıyor: İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) ve Türkiye Barolar Birliği (TBB) Tahkim Merkezi. ISTAC, özellikle "Seri Tahkim" usulü ile uyuşmazlıkları ortalama 3 ay gibi rekor bir sürede çözme iddiasıyla öne çıkıyor. TBB Tahkim Merkezi ise 6 aylık hedef süresi ve mesleki yapısıyla güçlü bir alternatif sunuyor. Maliyetler ise uyuşmazlık miktarına göre değişkenlik gösteriyor; düşük meblağlarda ISTAC daha avantajlı olabilirken, miktar arttıkça TBB'nin sabit ücretleri daha rekabetçi hale gelebiliyor.
Sonuç: En İyi Yol Sıralaması ve Stratejik Tavsiye
Tüm bu veriler ışığında, bir avukat için vekalet ücreti alacağını tahsilde en akılcı yol haritası şu şekilde sıralanabilir:
1. Birinci Tercih (Koşullu En İyi): ISTAC Seri Tahkim. Sözleşmenizde tahkim şartı varsa, 3 aylık çözüm süresi, gizlilik ve uzmanlık avantajlarıyla rakipsizdir.
2. İkinci Tercih (Genel Tahkim Yolu): TBB Tahkim / ISTAC Normal Usul. 6-9 aylık çözüm süreleriyle devlet yargısına göre çok daha hızlı ve uzmanlık avantajlarıyla stratejik bir alternatiftir.
3. Üçüncü Tercih (Parasal Sınıra Tabi En İyi): Tüketici Hakem Heyeti. 149.000 TL altındaki tüketici alacakları için ücretsiz ve hızlı olmasıyla en pratik yoldur. Ancak hakem heyetlerinin ilgilendiği uyuşmazlık çeşitliliği ve her hakem heyetinin iş yoğunluğunun farklı olabileceği hesaba katıldığında uzmanlık hassasiyeti ve karar kalitesinde bir standart beklemek zordur.
4. Son Tercih (Kaçınılması Gereken): Genel Mahkemeler. Yıllar süren süreçler, yüksek maliyetler ve itibar kaybı riski nedeniyle, ancak diğer yolların kapalı olduğu durumlarda başvurulacak bir "son çare" olmalıdır.
Meslektaşlara Stratejik Tavsiye: Uyuşmazlık kapıyı çaldıktan sonra değil, daha müvekkille avukatlık ücret sözleşmesini müzakere ederken proaktif olun. Tüm avukatlık sözleşmelerinize, uyuşmazlığın niteliğine göre ISTAC veya TBB'yi yetkili kılan bir tahkim şartı ekleyin. Kendi hakkımızı koruma konusunda, müvekkillerimizin haklarını savunurken gösterdiğimiz stratejik aklı kullanmak, sadece bir finansal gereklilik değil, mesleğimizin saygınlığını korumak için de bir zorunluluktur.