Bilindiği üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın talimatıyla VDK tarafından serbest meslek erbabı sayılan bazı mükellef grupları üzerinde …….. yılı ile ilgili olarak vergi incelemesi başlamış bulunmaktadır. Aşağıda ……. yılı ile ilgili serbest meslek erbabı için bu incelemelerde dikkat edilecek önemli noktalar hakkında açıklamalarımız bulunmaktadır. Buna göre,
1. İnceleme ……. yılı için yapılacağından dolayı bu yılla ilgili DBS kayıtları vergi müfettişine gelen yazı da yer alan süre içerisinde ibraz edilmelidir. (Bkz: VUK mad. 134-140) Varsa başka kayıtlar veya defterler yine 15 günlük süre içerisinde vergi müfettişine ibrazı zorunludur. Bu kapsamda alış faturaları, gider faturaları, satış ve hizmet teslimleri hakkında düzenlenen serbest meslek makbuzları, banka kayıtları, varsa pos cihazı ile ilgili banka dökümanları, varsa gider pusulası evrakları,
2. Serbest meslek erbabı ile ilgili incelemeler daha çok mahkemeler üzerinden açılan dava dosyaları (özellikle avukat ve hukuk müşavirleri için), UYAP kayıtları, banka dökümanları, yazarkasa çıktıları, pos cihaz kayıtları, PTT üzerinden gelen havaleler, elden tahsil edilen paralarla ilgili makbuzlar, kredi kart dökümleri inceleme sırasında üzerinde durulan hususlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
3. Defter ibrazı ile ilgili evrakların sunulması için verilen 15 günlük süre yeterli gelmemesi durumunda ilgili müfettişe başvurularak tekrar bir “ek süre” talep edilmelidir. Burada ilk tebliğ edilen defter ibraz yazısı üzerine elektronik tebligat önem taşımaktadır. Buradan hareketle 5+15 günlük süre müfettişe defter ibrazı açısından çok önem arz etmektedir. Bu nedenle sık sık e-posta adresimizin kontrol edilmesi önem taşımaktadır.
4. Defter ve belgelerin vergi müfettişine verilmesi üzerine düzenlenen 3 nüsha tutanaktan bir nüshası serbest meslek erbabına verilecektir. Söz konusu tutanağın bizzat serbest meslek erbabı nezdinde veya umumi vekili nezdinde düzenlenmesi de mümkün bulunmaktadır.
5. Öte yandan, Bir avukatın …….. yılı içerisindeki vekalet sayıları, Adalet Bakanlığından temin edeceği ……. yılına ilişkin Mahkeme-İcra-Dava Dosyalarının dökümü, bu dosyalarda hükmolunan vekalet ücretlerinin kontrolü, beraberinde dosyaların kapanıp kapanmadığı, iş hacmi ve vekalet büyüklüğü ile orantılı olarak gelir beyan edip etmediği, ticari ve teknik icaplara uymayan hareketler ve işlemlerin gözlemlenmesi, banka hesaplarına intikal eden paraların içeriği ( icra dairesinden çekilen reddiyatın sonucunda gelen paranın bir kısmının müvekkile gönderilip gönderilmediği vs. ) …… yılı içerisinde kapanan ve tahsil edilmiş görünen dosyaların kontrolü ile banka hesaplarındaki parasal işlemlerin oransal analizi ve beraberinde düzenlenen serbest meslek makbuzlarının kontrolü.
Ayrıca usul yönünden; sigortalı işçi çalıştıran avukatların, sgk prim ödemelerinin kontrolü, sigorta teşviklerinden yararlanılması halinde teşvik tutarlarının gelir olarak dikkate alınıp alınmadığının kontrolü ( örneğin; 27103 veyahut 6111 teşviklerinin hasılat olarak yazılıp yazılmadığı ) makbuz ve belgelerin yüzeysel düzeyde kontrolü, mesleki faaliyetle ve ofis giderleri ile doğrudan bağlantılı olmayan harcamaların vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmadığının araştırılması (örneğin; mükellefiyet adına kayıtlı olmayan binek otomobilin gider ve harcamalara ait KDV nin indirim konusu yapılması ve gelir vergisi matrahından düşülmesi gibi. ) 7.000 TL yi aşan tahsilat ve ödemelerin bankadan ödenip ödenmediğinin kontrolü; ( Eğer işyeri ofis kiraları elden ödeniyor ise ……. yılı 12 aylık dönemi kapsamak üzere; aylık kira bedeli yani her bir işlem tutarının %5 i oranında özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. ) vb.[1]
6. Vergi incelemesi sürecinin iyi yönetilmesi gerekmektedir. İnceleme en az 6 ay en çok 1 yıl sürebilir. İnceleme sonucunda düzenlenen tutanak dikkatli okunmalı ve buna göre imza edilmelidir. Tutanakta serbest meslek erbabının pek çok yasal hakları mevcut olup, bu hakların kullanılması ve tutanak içeriğinde belirtilmesi unutulmamalıdır. Burada belirtilmesi gereken en önemli konu; serbest meslek erbabına vergi ve ceza tarhiyatı önerilmesi halinde bu konuda “tarhiyattan önce uzlaşma” talebi ve hakkı tutanakta yer alması unutulmamalıdır.
7. Son olarak, serbest meslek erbabının banka hesaplarına salt “mesleki faaliyetler” dolayısıyla para gelmemiş olabilir. Hem mesleki faaliyet ile ilgili tahsilatlar banka hesabına düşebilir ve hem de başkaca özel işlemlerden dolayı paralar gelmiş olabilir. Örneğin; serbest meslek erbabının telif kazancı, muhtelif kaynaklardan miras dolayısıyla para aktarımları olabilir. Araç veya arsa satışı nedeni ile serbest meslek erbabı hesabına havale, EFT gelmiş olabilir. Dolayısıyla mesleki faaliyet dışında vergi ile ilgisi olmayan bazı havaleler kayıt dışı gelir veya kayıt dışı kazanç olarak nitelendirilemez. 213 sayılı VUK’nun 3. Maddesinde “vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaylara ilişkin işlemlerin gerçek mahiyeti baz alınmalıdır” dolayısıyla açıklanabilir olan banka hareketleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmemiş olabilir. Vergilemede ispat yükü bunu ileri süren tarafa aittir. Vergi incelemesi sırasında müfettişin bir iddiayı ileri sürmesi halinde bunun ispat yükü müfettişe ait olacaktır. (VUK mad. 3) Özellikle doktor, hekim gibi serbest meslek erbabının incelemesinde müşterilerin beyan ifadelerinin alınması da çoğu zaman gerekli olmaktadır. Burada müşterilere düzenlenen makbuzlar ile müşteri ifadelerinin uyumlu olması zorunludur. Öte yandan müşterilerin hekime kredi kartı ile ödemiş olduğu hizmet bedelleri ile müşteriye verilen makbuz tutarları aynı olmalıdır.
Sonuç olarak, vergi incelemesine maruz kalmak cezalı tarhiyat ile karşı karşıya gelinecek anlamını taşımaz. Doktor, avukat ve mali müşavirin banka hesaplarına gelen paraların amacı ve kaynağı doğru bir şekilde irdelenmesi zorunludur. Kayıt dışı hasılat olduğu varsayımı ile cezalı tarhiyat yapılması halinde bu konuda yargının hakemliğine başvuran pek çok mükellef davasını kazanabilmiş olmaktadır.
----------------
[1] Vatansever Gürkan, Avukatlara Yönelik Başlatılan Vergi İncelemeleri Hakkında, Muhasebetr, 09.05.2022