2018 yılının başıyla birlikte Arabuluculuk dava şatı haline geldi malum.. Ama sadece işçi-işveren ilişkisinden kaynaklı ihtilaflarda.. Sonrasında ticari uyuşmazlıklar da kapsama alındı ve devamının gelmesi bekleniyor. Arabuluculuk müessesesi dava şartı haline geleceği zaman, sadece zaman kaybı, prosedürden ibaret, yargıya bir katkısı olmayacak diyenlerin sayısı epey fazla idi.. Hatta kursuna gidip sınavına girmeye bile tenezzül etmedi çoğu meslektaş.. Ama gelinen noktada, arabulucu başına ayda düşen dosya sayısını görünce iştah kabardı ve “neden sınav açılmıyor” nidaları yükselmeye başladı bir anda.. :)
Aslında mesleğe bakış açısının göstergesiydi şimdi sınava hücum eden kimi kesimin bu tavrı.. Olaya arabulmak, toplumsal barışa katkı sağlamak, yargının iş yükünü azaltmak, kişisel gelişime önem verip insanların anlaşma iradelerini kuvvetlendirmek veya bu iradeyi kazandırmak gibi gailesi olmayan kişilerin sektöre girmesine de karşıyım baştan belirteyim.. Üstüne alınmayan herkesi tebrik eder, meslekteki başarılarının devamını dilerim..
Anlaşma oranının düşük olması, arabuluculuğun başarılı olmadığı anlamına gelmez. 1.000 dosyadan 1 dosya bile anlaşma ile sonuçlansa, bu 1 uyuşmazlığın yargıya taşınmaması, en az 2 kişinin el sıkışması, bir küslüğün son bulması, bir düşmanlığın daha başlamadan bitmesi anlamına gelir..
Hiç yoksa; bir sıfırdan büyüktür.
Gelelim arabuluculukta anlaşma oranının nasıl artacağına..
Eğitim boyunca sistematik teknikler kullanarak tarafların çözüm bulmasına yardımcı olunması, sürecin tıkandığı yerde ikili görüşmeler ve açık uçlu sorularla anlaşma zeminin aranması ve son çare olarak arabulucunun bir çözüm önerisini taraflara sunması gerektiğini öğrendik.. Peki doğru mu? Kesinlikle… Yeterli mi? Hayır..
Kişisel Gelişim Bilmeden Bir Arpa Boyu Yol Alamayız..
Kişisel gelişim ve insan etkileme sanatına hayatına adamış biri olarak söylemeliyim ki; kişisel gelişim tekniklerini bilmeden, insan düşünce ve davranışlarının nasıl şekillendiğini anlamadan, bilinçaltına inerek subliminal mesajlar ile 3-5 cümle sonrasının zeminini hazırlamadan süreci akışına bırakarak başarı bekleyemeyiz.. Unutmayın ki, anlaşmaya değil, “şeytan görsün yüzünü” demeye gelen iki kişinin arasındaki buz dağını eritmeye çalışıyorsunuz. Taraflardan empati yapmasını istemeyin, empati yapması gerektiği mesajını bilinçaltına verin. Unutmayın ki, insan dayatılan her şeye düşünmeden “hayır” cevabını verir. Çünkü bilinçaltı düşünmez ve hayır cevabını veren odur. Bilincin devreye girmesini sağlarsanız kişinin düşünmesini de sağlarsınız. Ve insan düşünerek mantığını devreye sokmuş olur. Mantık; saçma hareketlere karşıdır. Gereksiz kavga, tartışmak, kötü geçmişi tekrarlamak, ihtilafı uzatmak, davaya gitmek, mantığın değil, olumsuz duyguların esir aldığı bir beynin istekleridir ve pişmanlığa meyillidir..
Arabuluculuk sürecinde taraflar gerildiğinde veya sesler yükseldiğinde ne yaparsınız?
Gerilime ortak olup “nerede olduğunuzu unutmayın, anlaşmıyorsanız anlaşmayın canım, böyle bağıramazsınız” diye tepki mi verirdiniz otoriteyi sağlamak için?
Ateşi söndürmek için su mu tercih edersiniz, yoksa kolonya mı? Kolonya da serinletir evet ama yanarken değil.. Bağırmak ve gerilmek, zaten gergin taraflarda işe yaramaz. Ama taraflar sakinken onları mantıklı düşünmeye davet etmek için, anlaşmanın en makul yol ve amaç olabileceğini anlatmak için, aksinin hiç kimseye faydası olmayacağını göstermek için yüksek perdede (aman yüksek sesle karıştırmayın lütfen) gezinebilirsiniz. Hatta geçmiş tecrübelerinizden bahsedip anlaşmadığı için sonra defalarca pişman olan hayali müvekkillerinizden de bahsedebilirsiniz.
Kevin Hogan’ı ve Joseph Murphy’yi atlamayın..
Kevin HOGAN’ın “İstediğiniz kişiye 8 dakikada nasıl evet dedirtirsiniz?” kitabını herkese şiddetle tavsiye ediyorum. İnsan satın alma kararını nasıl verir? İnsanı, satış danışmanının sadece ona bir şeyler satmaya uğraşan kişi olduğunu düşünmekten nasıl vazgeçirebilirsiniz? Bilinçaltı bilinmeyene ve yeniliğe karşıdır. Bu yüzden hemen hemen her yeni teklife kapalıdır. Geçmiş tecrübelerinden harmanladığı bir fikir vardır ve bu ekseriyetle “hayır”dır. Aynı şey arabuluculuğun tarafları için de geçerlidir. Daha önce zaten isteyip de alamadığı alacaklarını alamayan işçinin, yine işverenden istediğini alamayacağını düşünmesi, onu anlaşmamaya ve “hayır” demeye itecektir. Öyle ki, zaten anlaşamayacağı için, talebinde de hakkaniyetli olmayacaktır. Aynı şey işveren için de geçerlidir. Maaşı ödeyerek tüm sorumluluğunu yerine getirdiğini düşünen işveren, işçinin daha fazlasını istemesinde yatan sebebin aç gözlülük olduğunu düşündüğü için zaten çoğu zaman anlaşmamak için gelir. Ama siz, tecrübesizliğin ya da bilinçaltının esir aldığı beyinleri temizleyemezseniz, bilinci devreye sokup düşünmesini sağlayamazsanız, empati yapmalarını sağlayamazsanız, geriye yapılacak tek bir şey kalır.
Anlaşmama tutanağının hazırlanması!
Arabuluculuk sürecinde her şey sizde başlıyor ve sizde bitiyor.. İki taraf da hazır olunca hemen toplantıya başlayıp açılış konuşması mı yapıyorsunuz, yapmayın.. Başvurucu ne istiyor? isterseniz hemen ondan başlayalım diyerek karşı tarafı bir talebin altında mı bırakıyorsunuz, yapmayın.. Zorunlu arabuluculuk, katılım mecburi gibi lafları mümkünse hiç kullanmayın.. Her dayatma bir duvar örecektir çünkü taraflarda.. Özellikle de talebin muhatabı karşı tarafta.. Ne mi yapacağız peki? Anlatayım..
Cem Yılmaz’ın gösterilerini izlediyseniz, gösteriye başladığından hiç bahsetmez. Hadi başlayalım demez. Hatta tam tersine, henüz başlamadık, birazdan başlarız diyerek beklenti içine sokmaz seyirciyi ama bir yandan ince ince işlemeye ve güldürmeye başlar. Bir süre sonra ne onun başlayıp başlamadığının bir önemi kalır ne de beklentinin.. Seyirci zaten gülmeye başlamıştır..
Siz de böyle yapın.. Taraflar hazır olduğunda başlayın ama arabuluculuğa değil sohbete… Çünkü önce taraflarda almanız gereken bir gerginlik olduğunu unutmayın.. Teknikleriniz size kalmış. . Devamına dair ben ne yapıyorum söylemeyeceğim ama bu zamana kadar kimse nabzı yüksek ayrılmadı ofisten.. Sağlık olsun, kısmet değilmiş dediğimiz çok oldu ama kimse mutsuz ayrılmadı.. Herkesi anlaştırdık mı hayır ama herkese arabuluculuğun faydalı bir şey olduğunu öğrettik Allaha şükür..
Sadece şunu tavsiye ediyorum arabulucu meslektaşlara. Mış gibi yapmayın.. Hatta hayatta hiçbir şeyi mış gibi yapmayın.. Tercihlerinizi belirleyen “para” olmasın mümkünse. Çünkü merkeze neyi alırsanız, onun peşinden gidiyorsunuz. Avukatlığı ya da arabuluculuğu layıkıyla yaptığınızı hissettiğinizde, önce vicdanınızı doyuruyorsunuz. Lazım olan diğer şeyler peşinizden geliyor zaten..
Av. Arb. Selçuk ENER