Konutlardaki kira artış oranına getirilen yüzde 25 sınırlama, ev sahibi ve kiracıları karşı karşıya getirdi. ‘Tahliye’ ve ‘kira tespit’ konularında anlaşamayan tarafların sulh hukuk mahkemelerine başvurması mahkemelerin iş yükünü arttırdı. Sulh hukuk mahkemelerine açılan davaların yüzde 60’ını kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar oluşturdu. Yaşanan yoğunluktan kaynaklı bilirkişi bulmakta zorlanan mahkemeler 1 yıl sonraya duruşma günü vermeye başladı. Tarafların dava yoluna gitmeden aralarındaki uyuşmazlığı gidermesi, sürecin kısaltılması ve mahkemelerin iş yükünün azaltılması amacıyla Arabuluculuk Yasası’nda değişiklik yapıldı. Yapılan değişiklikle kira, kat mülkiyeti, komşu hakkı ve ortaklığın giderilmesinden kaynaklı uyuşmazlıklarda taraflar önce arabulucuya gidecek eğer anlaşamazlarsa davalık olacaklar.
VATANDAŞLAR AKIN ETTİ
Arabuluculuk döneminin ilk gününde, sabah saat 09.00 itibariyle Arabuluculuk Büroları’na ev sahibi ve kiracılar akın etti. Başvuru yapılan adreslerden İstanbul Adliye Sarayı, Kartal’daki İstanbul Anadolu Adalet Sarayı ve Bakırköy Adalet Sarayı’na yoğunluk oluştu. Başvuranların yüzde 75’i ev sahibi ve kiracılardan oluştu.
Kiracısıyla anlaşamayan 54 yaşındaki emekli Yılmaz Pamuk da adliyeye gelerek arabuluculuk sistemine başvuranlardandı. Pamuk, “Düzce’de yaşıyordum. Emekli olduktan sonra İstanbul Mecidiyeköy’de bulunan kendi evimde oturmak istedim. Kiracıdan evi boşaltmasını istedim. Kiracımın 3’üncü senesi. Yani 2’nci kontratı bitti. Benim evim onun iş yerine yakın olduğu için evi boşaltmak istemiyormuş. Kendi evimde kalamıyorum. Oğlumun 3 kişi kaldığı apart gibi bir yerde kalıyorum. ‘Arabuluculuk sistemi başlıyor. Oraya başvurun işinizi o şekilde halledin’ dediler. Dün avukatla görüştüm dava açılırsa mahkemenin 2 sene sürme ihtimali var’ dedi. Arabuluculuk yöntemi ile 4 haftada çözülmesi çok iyi olur” diye konuştu.
‘ANLAŞABİLSEK GÜZEL OLUR’
Emekli olduğunu ve kira geliri ile geçimini sağladığını belirten Salih Ormak (77) ise “Arabuluculuk için geldim. Kiracıyla anlaşamadık. 2’nci senesine girdi. Gayrettepe’de 2 bin 500 lira kira vererek oturuyor. Orada kiralar 20 bin-25 bin lira. İhtarname gönderdim, ‘çıkmıyorum’ dedi. Kirayı yüzde 25 arttırdı. Yine günü geldi kiraya aynısını yaptı. Geçen sene 6 bin lira istedim onu da kabul etmedi, ‘Devlet benim yanımda, kiracıların yanında’ dedi. Arabulucuya geldim. Anlaşabilsek güzel olur. Ya tahliye eder ya da bir şeyler yapar kirayı yükseltir” dedi.
TAŞINMA PARASINI ÖDEYECEKTİM
Kapalıçarşı esnafı 49 yaşındaki ev sahibi Ali Taşkın, kiracıyla yaşadığı tahliye sorununu şöyle anlattı: “Kiracı evden çıkmadığı için ortada kaldım. Önce ‘taşınırsa 2 aylık kiranı ve taşınma ücretlerini ben ödeyeceğim’ dedim. Daha sonra bunu 200 bin TL’ye kadar çıkardım. Kabul etti ama ev aramak için çabalamadı. Kiracıma ben bulduğum ev ilanlarını attım. Hem taşınacağı eve ben bakıyorum hem de kirasını ve nakliye ücretini ben ödeyeceğim ama halen çıkmadı. Yeni arabuluculuk sistemi bu gibi sorunları hızla çözüyormuş bu yönüyle çok güzel.”
‘TELEFONLARIMI BİLE ENGELLEDİ’
Anadolu Adliyesi’nde eşi Bülent Keçeci ile arabuluculuk dilekçesi veren Ayfer Keçeci, “3 yıllık kiracım 2 bin 750 liraya oturuyor. Geçen sene konuştuk anlaştık. Bu sene çıkacağını söyledi. Ben evimin kira vergisini, emlak vergisini yüzde yüz zamla ödüyorum. Kiraya gelince yüzde 25 zam. Ben de aldığım kirayı ne yapıyorum? Bakkala gidiyorum. Markete gidiyorum. Kiracım telefonlarımı dahi engelledi. Devlet şunu yapsın. Kiracının hakkını kesinlikle ve kesinlikle yedirme-sin, ama ev sahibinin de hakkını savunsun. Ben varımı yoğumu sattım, gittim ev aldım. Herkes elini vicdanına koysun” ifadelerini kullandı.
‘ARABULUCU KARARI MAHKEME İLAMI SAYILIR’
Av. Nahide Esra Danışman ise şunları söyledi: “Tarafların anlaşmalarını sağlamak için atanan arabulucu, dava açmadan önce son bir kere daha taraflarla bir araya gelip anlaşmaya davet edecek. Peki arabuluculuk görüşme aşamalarında nelerle karşılaşılabilir?
Başvuruya rağmen karşı taraf, tarafların biri ya da her ikisi toplantıya gelmezse bu durum arabulucu tarafından tutanağa geçirilir ve tarafların anlaşamadığı yönünde son tutanak tutulur. Ancak düzenlenen bu son tutanakla beraber dava açılabilir.
Toplantı tarafların katılımı ile gerçekleştirilmesine rağmen her iki taraf da anlaşamaz ise olumsuz tutumu sebebiyle anlaşma sağlanamazsa bu durumda da arabulucu tarafından son tutanak tutularak taraflarca dava açılması yoluna gidilebilir.
‘DAVALARIN YIĞILMASINA ÖNLEM’
Arabuluculuğun getirilmesinde güdülen amaç ve yararlar şöyle sıralanabilir ;
Kira hukuku alanında yaşanan uyuşmazlık artışı ve davaların yığılmasına karşı bir önlemdir
Tarafların arasında yıllar içinde gelişen kişiselleşmiş veya kronik sorunlar sebebiyle yaşanan iletişim sorunlarını aşmak ve dava öncesinde son kez arabulucu hakemliğinde ve hukuk zemininde görüşme imkânı sağlamaktır.
Belirtmek gerekir ki anlaşma sağlanan bu hususlarda dava açılma imkânı ortadan kalkar. Arabulucunun düzenlediği anlaşma tutanağı mahkeme ilamı niteliğindedir. Bu yönüyle senede bir defa duruşma günü verebilen sulh hukuk mahkemeleri kararlarına alternatif olarak düşünülmesi mümkündür. Ancak, uygulamada çoğunlukla tarafların öncelikle iletişime geçtikleri, kira bedelinin ödenmesi, kira bedelinin belirlenmesi veya tahliyeye ilişkin uyarı, yasal ihtar ve görüşmeler sonrasında mahkemeye başvurdukları görülmektedir.
‘YOĞUN EĞİTİM SÜRECİ’
Arabulucu Avukat Hale Tuncan ise şunları söyledi:
Süreci, İstanbul Anadolu Adliyesi Arabuluculuk Komisyonu’nda yürütüyorum. Taraflar ya da tüzel kişilik firmalar kendileri başvuruyorlar. Arabuluculuk aslında bir yargısal süreç değil. Bir kere insanların bunu ayırt etmesi lazım. Bu bir alternatif uyuşmazlık çözüm yolu. İnsanların husumet yaşadığı hususları mahkeme süreçlerinde taşımadan kendi aralarında halledebilmeleri için, sulh yoluyla çözebilmeleri için devletin oluşturmuş olduğu ek bir sistem. Bu, devlet eliyle yürütüldüğü zaman kamu düzeni açısından daha düzgün oluyor. Vatandaş nereye, nasıl başvuracağını biliyor. Aslında çok ciddi bir süreç. Yani bugün tarafların karşısında bir arabulucu olarak çıkabilmek için çok yoğun eğitim süreçlerinden geçiyoruz. Sonrasında bu insanları gönüllülük usulüyle bir araya getiriyoruz.
UYAP’TAN DA BAŞVURULABİLİR
Arabulucu Avukat Begüm Kocamaz Mert, “Arabuluculuk hukuk sistemimizde yaklaşık 10 yıldır devam ediyor. Hukuk fakültesinden mezun olup 5 yıllık kıdemi bulunan, TC vatandaşı olan, arabuluculuk sınavını geçen herkes arabulucu olabilir. Bu başvuruları yüzde 90 ev sahipleri yapacak. Arabuluculuk toplantısını genelde avukatlar kendi ofislerinde yapıyor ya da iki tarafın kararlaştırdığı başka bir yerde. Her adliyenin içinde arabuluculuk bürosu var. Konusuna göre bürodan verilen kağıtlardan birini dolduruyorsunuz ve büroya veriyorsunuz. Büro sistemden arabulucu atıyor o dosyaya. Biz arabulucular taraflara ulaşıyoruz, tarih belirliyoruz ve onları davet ediyoruz. Diyelim ki görüşmeye sadece ev sahibi geliyor Kiracı gelmiyor. Yani anlaşmazlık devam ediyor. Dava şartını yerine getirdiği için ev sahibinin dava açma hakkı doğuyor. Arabulucu 3 hafta içinde anlaşmayı çözmeli ya da tarafların anlaşamadıklarını bildirmeli. Kişiler avukatları aracılığıyla UYAP üzerinden de arabuluculuk bürolarına başvurabilirler” dedi.
ÖNCEDEN AÇILAN DAVALAR NE OLACAK
Anlaşmazlık yaşayan ev sahibi ve kiracılar 1 Eylül itibariyle arabuluculara gidilebilecek. Bu tarihten önce Sulh Hukuk Mahkemelerine açılan davalar ise devam edecek, arabuluculara yönlendirilmeyecekler.
Haber: Ayşegül Usta & Aziz Özen/Hürriyet