Uzun süreden beri Ankara’da yaşayan ve iş yerleri de Ankara Ulus Meydanı’nda olan arkadaşlarla, tarihi değerlerimiz ve anıtlarımız üzerinde konuşurken kendilerine şu soruyu sordum. “Ulus Meydanındaki Atatürk Anıtı hangi simgeleri kapsar, Atatürk’ün bindiği atın ismi nedir ve hangi ayağı havadadır.?” Çeşitli cevaplar verdiler, kimi sağ ön ayağı kalkmıştır, kimi arka sol ayağı veya şaha kalkar gibi iki ön ayağı havadadır diyenler oldu.
1.Meclis’in kurulduğu alanın yani şimdiki Ulus Meydanı’nın eski ismi “Hakimiyeti Milliye Meydanı’dır”. Meydanda yer alan “ATATÜRK ZAFER ANITI”, Yunus Nadi’nin başlattığı bir kampanya ile, hazineden para almadan, halktan toplanan para, yüzük, altın yardımları ile yapılmış ve 27. Kasım 1927 günü açılmıştır. Heykel, Heinrich Krippel’in eseridir. Her motif ve figürü ile, bir olayı simgelemektedir. Heykelin üç kenarında, ufku gözleyen bir Mehmetçik, hücuma kalkan bir onbaşı ve fedakar Türk kadınını simgeleyen kadın komutan Kara Fatma bulunmaktadır.
Gazi Mustafa Kemal “Sakarya” isimli atının üzerinde oturmakta ve Meclis binasına doğru bakmaktadır. Bu bakış şekli özel olarak tasarlanmıştır. Hırslı ve güçlü bir at olan Sakarya, Gazi’den komut beklemektedir. Her an dört nala kalkmaya hazırdır. Alnı “aynalı” tabir edilen şekilde beyazdır. Ayaklarında da “seki” denilen beyazlık vardır.
Eli ile gözlerini güneşe siper eden Mehmetcik, Polatlı istikametinden gelecek düşmanı gözlemektedir. Tüfeğinin ucuna kasaturası takılı olup, derhal süngü hücumuna kalkacak bir pozisyonda beklemektedir. Ayağında “tozluk” yerine, dizinden itibaren, delikli postalına kadar sekiz defa sarılmış, savaşı ve uzun yolculuğu simgeleyen “dolak” ı vardır.
Kara Fatma, omuzunda bir top veya şarapnel mermisi taşımaktadır. Ayağında çok nazik ve ince işlemeli Anadolu işi, deriden yapılma çarığı “gön” giyilidir. Şalvarı, kuşağı, başındaki yemenisi ile izlenmeye değer bir güzelliktedir.
Diğer Mehmetçik, göğsü bağrı hafif açık, gökyüzüne doğru açılmış avucu ile arkadaşlarını hücuma çağıran bir kahramanlık timsali gibi dikilmiş durmaktadır. Sanki bir sonraki bakışınızda, yerinden fırlamış hücuma kalkmış olacaktır.
Heykelin kaidesi üzerinde kabartma rölyefler bulunmaktadır. Birisinde, kucağında bebeği ile yürüyen ve kağnıda taşıdığı top mermilerinin ıslanmaması için mermilerin üzerine, bebeğinin mintanının serildiği gerçek bir kompozisyon resmedilmiştir. Heykelin açılışında bu figürü gören Atatürk’ün gözlerinin yaşardığı söylenir. Zafer Heykeli, Ulus Meydanı düzenlenirken 1956 yılında yerinden kaldırılarak on metre kadar Kızılay yönüne doğru taşınmış ve oturduğu kaidesi biraz yükseltilmiştir. Ve atın hiç bir ayağı havada değildir. Dördü de yere basmaktadır.
Bu konu ve Ankara’daki diğer Anıtlar konusu “Anıtkabir Dergisi’nin” son sayısında tarafımdan işlenmiş olup, dergi Anıtkabir hatıra eşya reyonunda bulunmakta ve abone olunabilmektedir.
Ulus Meydanı’nda Atatürk Heykeli önünden geçerken, bir de bu gözlerle bakınız.