A. SPORDA ŞİDDETE NEDEN OLABİLECEK AÇIKLAMALAR
6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un “Şiddete Neden Olabilecek Açıklamalar” başlıklı 22. maddesi “Sporda şiddeti teşvik edecek şekilde basın ve yayın yoluyla açıklamada bulunan kişilere, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, beşbin Türk Lirasından ellibin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.” hükmüne haizdir. Bu fiilin spor kulübü veya federasyon yöneticileri tarafından işlenmesi de cezada artırım sebebi olarak düzenlenmiştir.
Spor müsabakalarının geniş kitleleri ilgilendirmesi, taraftarın bağlılığı ve aidiyet duygularının yüksekliği nedeniyle, sporla ilgili konularda yapılan açıklamaların kamuoyunu beklenenden fazla etkileyeceği aşikardır. Yapılan açıklamaların, etki-tepki mekanizması nedeniyle olumsuz sonuçlar doğurabileceği gibi ihtimaller göz önüne alınarak; kanun koyucu, bu tehlikelerin önüne geçmek amacıyla 6222 sayılı Kanun'un 22. maddesinde düzenlemeye gitmiştir. (Kara, 2021, s. 171)
Hangi fiillerin bu ihlal kapsamında sonuç doğuracağı ayrı bir tartışma konusu olmakla beraber; örnek olarak, bir spor kulübü yöneticisinin bazı kulüpler ile hakemlerin kendilerine haksızlık yaptıklarını, bundan sonra gerek kendisinin gerekse taraftarının sert bir şekilde karşılık vereceklerini, dünyanın kaç bucak olduğunu göstereceklerine dair açıklamaları tipik 22. madde ihlali olarak değerlendirilmiştir. (Ekren, 2022, s. 303) Yine bir futbolcuyu bir yöneticiyi bir taraftar grubu liderini veya sporun herhangi bir sujesini şiddete uğraması amacıyla hedef göstermek bu kapsamda değerlendirilebilir.
Kişileri örneğin tribünlere zarar vermeye, rakip oyuncuları taşıyan otobüsü taslamaya, kamu araçlarını tahrip etmeye, hakemlere saldırmaya teşvik etmek suç teşkil ettiği için, basın ve yayın yoluyla bu tür filleri islemeye yönelik açıklamalarda bulunan kişinin TCK'nin 214. maddesine göre (Suç İşlemeye Tahrik Suçu ) cezalandırılacağı, şayet basın ve yayın yolu ile yapılan ve şiddeti teşvik edici nitelikteki açıklamalar suça tahrik suçunu oluşturmuyorsa, 6222 sayılı Kanunun 22. maddesine göre hakkında idari yaptırım olarak para cezası verileceği görüşü doktrinde vurgulanmıştır. (Şahin, Özgenç, & Üzülmez, 2012, s. 82) Bu bağlamda değerlendirildiğinde, 6222 Sayılı Kanun’un 22. Maddesinin uygulanma alanının ne kadar dar kapsamlı olduğu da dikkat çeken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.
B. ANAYASA MAHKEMESİ KARARINA İLİŞKİN
Yukarıda başvuru numarası ve karar tarihine yer verilen bahse konu Anayasa Mahkemesi kararının başvuru konusu; sporda şiddete neden olabilecek bir sosyal medya paylaşımında bulunduğundan bahisle başvurucuya idari para cezası verilmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasına ilişkin olarak yer almıştır. Söz konusu bireysel başvuruda başvurucu; Twitter isimli sosyal medya platformundaki hesabından 8/2/2020 tarihinde "Yaptıkları hiçbir kamuflaj, 3 Temmuz'u yaşatanların kirli ittifaklarının sürdüğünün görmemizi engelleyemez. Medyanın hiçbir algı oyunu, yıllardır sürdürülen tiyatronun malzemesi olmamızı sağlayamaz. Fenerbahçelileri kimse aptal yerine koyamaz YETER. NET 3 Temmuz kılık değiştirmiş bir şekilde SÜRÜYOR. Bu kavga ancak TOPYEKÜN mücadele ile kazanılır" şeklindeki paylaşımı nedeniyle Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun 'un 22. Maddesi ( Sporda Şiddete Neden Olabilecek Açıklamalar ) uyarınca idari para cezası yaptırımına maruz kalması sonrasında söz konusu paylaşımın şiddet unsuru barındırmadığını, bu paylaşımda sadece kişisel değerlendirmelere yer verildiğini ve paylaşımının ifade özgürlüğü kapsamında kaldığı gerekçeleriyle verilen cezaya ilişkin ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
Söz konusu Anayasa Mahkemesi kararındaki ayrıntılı değerlendirmelerde; öncelikle ifade özgürlüğü ve demokratik toplum düzenine ilişkin detaylı açıklamalara yer verilmiş sonrasında ise başvuruya konu paylaşım özelinde dikkat çeken bazı hususlara değinilerek nihayetinde başvurucuya uygulanan yaptırımın, ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine kanat getirilmiştir.
İşbu kararda başvuruya konu somut paylaşım özelinde yapılan değerlendirmeler; 6222 Sayılı kanunda yer alan “Sporda Şiddete Neden Olabilecek Açıklamalar” maddesinin kapsamının belirlenmesinde oldukça önem arz etmektedir. Özellikle günümüzde kişilerin sık sık başvurduğu, tarafgir duygu ve düşüncelerinin sosyal medya paylaşımına yansıtılması hususunda bir rehber niteliğinde olabilecek değerlendirmelere yer verildiği söylenebilir. Kararda, sosyal medya paylaşımına uygulanan yaptırımla ilgili yapılan dikkat çeken değerlendirmelerden bazıları aşağıdaki gibidir:
a. “ ..yargılama sürecine bir bütün olarak bakıldığında başvurucunun sosyal medya paylaşımının ne şekilde sporda şiddete teşvik edici mahiyette olduğuna dair bir değerlendirmenin yapılmadığı anlaşılmaktadır.”
b.“…Başvurucunun toplumu ilgilendiren, futbolseverlerin ilgi gösterdiği ve uzun süredir tartışmaları devam eden bir konu hakkında şahsi görüşlerini sosyal medya aracılığıyla paylaştığı görülmektedir.”
c. “….Başvurucunun açıklaması değerlendirilirken taraftarlık aidiyeti ile ortaya çıkan heyecan, tutku ve adanmışlık hissiyatı içinde bulunduğu gözönüne alınmalıdır. Başvurucu "kavganın topyekûn bir mücadele ile kazanılacağı" ifadesi ile fiziksel şiddete başvurarak hak mücadelesi yapılması gerektiğini değil tüm Fenerbahçe taraftarının ortak iradesinin ortaya konması ile Fenerbahçe'ye yapılan haksızlığın giderilebileceği yönünde bir kanaatin açıklaması olarak anlaşılması gerektiğini belirtmiştir.”
d.“Öte yandan başvurucunun sosyal medya paylaşımı sonrasında taraftarın sokağa döküldüğü, şiddet içerikli eylemlerin ortaya çıktığı, başvurucunun spor müsabakalarının güvenlik ve düzenini tehlikeye düşürebilecek bir ortama neden olduğuna dair bir tespit veya olgunun varlığı kamu makamlarınca ortaya konmamıştır…”
e.“Söz konusu sosyal medya paylaşım platformunun anlık duygu ve düşüncelerin kelimelere döküldüğü, bunların hızlı bir şekilde dolaşıma sokulduğu ve yoğun kullanılan bir alan olması sebebiyle güncelliğini yitirerek kısa bir sürede eskidiği bir alan olduğu da gözönüne alınmalıdır..”
f.“..Yine başvurucunun paylaşımı gerçekleştirdiği sosyal medya hesabının takipçi sayısının çok fazla olmamasının açıklamanın geniş bir kitle üzerinde objektif etkisini sınırladığı belirtilmelidir..”
Yukarıda da değinildiği gibi; tarafgir duygu ve düşüncelerin sosyal medya paylaşımına yansıtılması hususunda bir rehber niteliğinde olabilecek değerlendirmelerde dikkat çeken noktalar şunlardır: Anayasa Mahkemesi, tarafgir düşüncelerin açıklandığı ve sporda şiddete teşvik edebilecek açıklamalar çerçevesinde değerlendirilen bir sosyal medya paylaşımının bu ihlali oluşturması için öncelikle kişiye uygulanan yaptırımın gerekçeli olmasına dikkat çekmiştir. Her şahsi görüşün bu kapsamda değerlendirilmemesi gerektiği, özellikle fiziksel bir şiddete yönlendirilip yönlendirilmediğine bakılması gerektiği de vurgulanmıştır. Öte yandan her ne kadar bu ihlalin bir soyut tehlike olarak değerlendirmesi gerektiği kanaatindeysem de Anayasa Mahkemesi kararında; paylaşım sonucunda taraftarların bu paylaşımdan sonra şiddete yönelik bir sonuç doğmamasını da açıklamanın cezalandırılmamasına dair bir gerekçe olarak görmüştür. Ayrıca kanaatimce kararın en önemli ve günümüzde sosyal medya suçlarına da yeni bir bakış açısı kazandırabilecek olan değerlendirmesi de; bu paylaşımın kısa sürede eskiyeceği ve paylaşımı yapan şahsın hesabındaki takipçi sayısına olan vurgudur. Bu bağlamda yapılan paylaşımlarda bir ihlal tespit etmek açısından özellikle takipçi kitlesi düşük sosyal medya hesaplarının bu bağlamda ayrıca bir değerlendirme konusu olacağı aşikardır.
Kaynakça
Ekren, A. (2022). Spor Suçları Seyirden Yasaklanma. Filiz Kitabevi.
Kara, E. (2021). Teori ve Uygulamada Spor Suçları. Adalet Yayınevi.
Şahin, C., Özgenç, İ., & Üzülmez, İ. (2012). Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu. Seçkin Yayıncılık.
T.C. Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası . (tarih yok). Temmuz 16, 2024 tarihinde https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2020/24527 adresinden alındı