Merhabalar,
Daha önceki yazılarımda ele almaya çalıştığım 6552 sayılı Kanun kapsamında SGK iş ve işlemlerindeki değişikliklerle ilgili olarak bu haftaki yazımda tahsis uygulamalarındaki yenilikleri anlatmaya çalışacağım.
Bilindiği üzere 11/09/2014 tarihinde 29116 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanunla birçok alanda değişiklikler yapılmıştır. SGK tahsis uygulamalarına ilişkin başlıca önemli yenilikler ise ilgili kanunun 41, 53 ve 63. Maddeleri ile 5510 sayılı Kanunun 28 ve 97. Maddelerindeki değişiklikler ve 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 59. Madde hükümleridir. Bu hükümlerden 6552 sayılı Kanunun 41 ve 53. Maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girerken 63. Madde ile 5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 59. Madde 13/05/2014 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmektedir.
Maden İşyerlerinde Yeraltında Çalışanların Sigortalılığı
01.10.2008 tarihinden itibaren ilk defa Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya dönüşümlü çalışanlara 55 yaş, 20 yıl sigortalılık süresi ve 7200 prim gün sayısı koşullarını sağlamaları halinde yaşlılık aylığı bağlanmakta iken 6552 sayılı Kanunun 41. Maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 28. Maddesinin altıncı fıkrasında değişikliğe gidilerek yaş sınırı 55 ten 50’ye düşürülmüştür. Bu durumda maden işyerlerinde yeraltı işlerde çalışanlar 50 yaş, 20 yıl sigortalılık süresi ve en az 7200 prim gün sayısı ile emekliliğe hak kazanmaktadır. Bu kapsama alınan sigortalıların 01/10/2008 tarihinden sonra işe başlamış olması şartı aranmaktadır. Maden işyerlerinde yeraltında geçen her 360 gün için 180 gün prim ödeme gün sayısı eklenecek ve bu işlerde en az 1800 gün çalışmış olmaları kaydıyla gün sayılarına eklenen süreler de yaş haddinden indirilmek suretiyle daha erken emekli olmaları sağlanacaktır.
5510 sayılı Kanunun 32. Maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi gereğince ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalı için en az 1800 gün malullük-yaşlılık-ölüm sigortası primi bildirilmiş olması veya her türlü borçlanma hariç en az 5 yıl sigortalılık süresinin olması ve en az 900 gün prim gün sayısı bulunması gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunun 34. Maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi gereğince ise ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından artan hisse bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ölen sigortalının ana ve babasına aylık bağlanmaktadır.
13/05/2014 tarihinde Soma’da meydana gelen maden kazası sonucunda ölen sigortalılarla ilgili olarak 6552 sayılı Kanunun 63. Maddesi ile birlikte 5510 sayılı Kanuna geçici 59. Madde eklenerek 13/05/2014 tarihinden geçerli olmak üzere Soma maden kazasında ölen sigortaların SGK’ya olan tüm borçları terkin edilmekte, hak sahiplerine (5510 sayılı Kanunun 32/II.a ve 34/I.d bentlerinde aranan şartlar aranmaksızın) aylık bağlanmaktadır. Öngörülen primlerin eksik olması halinde ise eksik olan kısımlar Maliye Bakanlığınca SGK’na ödenecektir. Buna göre maden kazasında ölen sigortalıların hak sahiplerine 1800 gün veya 5 yıl sigortalılık süresi ile birlikte 900 gün prim koşulunu sağlayıp sağlamadığına; ana ve babasının 65 yaş üstünde olması halinde artan hisse olup olmadığına, her türlü kazanç ve irattan dolayı asgari ücretin net tutarından daha az geliri olup olmadığına ve başka çocuklarından dolayı herhangi bir gelir/aylık bağlanmış olup olmadığına bakılmaksızın ölüm aylıkları bağlanacaktır. Bununla birlikte ana ve babanın 65 yaş altında olması halinde ise ölüm gelir/aylığı bağlanırken artan hisse olup olmadığına bakılması gerekmektedir.
6552 sayılı Kanunla maden işçilerine getirilen başka bir önemli yenilik ise fiili hizmet süresi zammına ilişkin yapılan düzenlemedir. 6552 sayılı Kanunun 42. Maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 40. Maddesinin birinci fıkrasına eklenen ilave hükümle; maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanların fiili hizmet süresi zammından yararlanacakları dönem içerisinde kalan yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartları aranmaksızın fili hizmet süresi zammına hak kazanabilmeleri sağlanmıştır.
Yurt Dışında Geçen Hizmetlerle İlgili Düzenlemeler
6552 sayılı Kanunla getirilen başka bir önemli değişiklik yurtdışında geçen hizmetlerin borçlanmasına ilişkin yeniliklerdir. Kanun yürürlüğe girmeden önceki uygulamaya göre yurtdışında çalışan ve yurtdışında geçen hizmetleri borçlanmak suretiyle emeklilik hakkı kazanan vatandaşlarımızın emeklilik yaşlarının ve sigortalılık başlangıç tarihlerinin tespitinde yurt dışında çalışmaya başlanılan tarih esas alınmazken yeni uygulama ile yurt dışında ilk defa çalışmaya başlanılan tarih sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilecektir. Ancak bu uygulama sadece Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkede yapılan çalışmalar açısından geçerli olacaktır. Bu suretle emeklilik yaşının tespiti ve sigortalılık süresinin tespitinde yurt dışında çalışan vatandaşlarımız açısından önemli bir değişiklik yapılmıştır.
6552 sayılı Kanunla yurtdışı borçlanma işlemlerine ilişkin getirilen bir diğer önemli değişiklik ise 3201 sayılı Kanunun 1. Maddesinin değiştirilmesi suretiyle yapılmıştır. Bu değişiklikle Türk vatandaşlarının, doğumla Türk vatandaşlığını kazanmasına rağmen çıkma izni almak suretiyle sonradan Türk vatandaşlığını kaybedenlerin;
-
18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık sürelerine ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde 1 yıla kadar olan işsizlik sürelerine veya,
- Yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerine borçlanma hakkı getirilmiştir.
Bu bağlamda çıkma izni alma suretiyle sonradan Türk vatandaşlığını kaybeden, Kanunun yayımlandığı tarihten önce (11.09.2014 tarihinden önce) borçlanma talebinde bulunan ve bu talepleri reddedilen sigortalıların 11.09.2014 tarihinden sonra talepte bulunmaları halinde diğer şartların da sağlanması koşuluyla başvuruları kabul edilecektir.
Bankalarda ve PTT Hesaplarında Hareket Görmeyen Hesapların Bekleme Süresine İlişkin Değişiklik
6552 sayılı Kanunun 53. Maddesi ile yapılan değişiklikle emekli ve hak sahiplerinin gelir ve aylıklarını herhangi bir nedenle aralıksız olarak on iki aydan fazla süre içinde tahsil etmemeleri durumunda bankalar hareket görmeyen hesapları SGK’ya bildirmesi üzerine SGK tarafından gelir ve aylıkları durdurulacaktır.
Bu haftaki yazımda 6552 sayılı Kanun kapsamında SGK tahsis uygulamalarına getirilen bazı önemli değişiklikleri anlatmaya çalıştım.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere sağlıcakla kalın…..
Ülkü GÜLMEZ
SGK/SGM Müdür Yard.
(Bu köşe yazısı, sayın Ülkü GÜLMEZ tarafından www.hukukihaber.net sitesinde yayınlanması için kaleme alınmıştır. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısının tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısının bir bölümü, aktif link verilerek kullanılabilir. Yazarı ve kaynağı gösterilmeden kısmen ya da tamamen yayınlanması şahsi haklara ve fikri haklara aykırılık teşkil eder.)