Belediyeler ile belediyelere bağlı kurumlarda çalışan personeller 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olduğu gibi ayrıca 5393 sayılı Belediyeler Kanununa da tabidirler. Bu çalışanların özlük haklarına ilişkin 5393 sayılı kanunda özel düzenlemeler mevcuttur. Bu noktada haftalık mesai süresini ele almak gerekir.
Devlet Memurları Kanununa göre mesai haftalık 40 saattir. (DMK m.99) Belediyelerde çalışan personellerin büyük çoğunluğu da bu doğrultuda mesailerini gerçekleştirmektedirler. 40 saati aşan çalışmalarda idareler, tıpkı iş hukukunda ki mantığa benzer şekilde çalışanlarına fazla mesai ücreti öderler.
Fazla Çalışma Ücreti 657 sayılı DMK’nın 147.maddesini F bendinde tanımlanmıştır. Buna göre; “Kurumların, bu Kanunun 178 inci maddesinde yazılı esaslar çerçevesinde normal çalışma saatleri dışında çalıştırdıkları memurlara, fazla çalışma saati itibariyle ödenen parayı” ifade etmektedir.
Belediyeler ve bağlı bulunan kuruluşlarda özellikle; itfaiye, zabıta ve koruma güvenlik hizmetlerinde mesai saatlerinde görevlerinin niteliği gereği devlet memurları kanunu uygulanmamaktadır. Bu hizmetler 5393 sayılı kanunun 51. Ve 52. Maddelerine göre aralıksız sürdürülür. Dolayısıyla bu hizmetlerde çalışan personeller için kanun fazla mesai ücreti ödemesinde maktu bir tutar belirlemiştir.
2012 yılına kadar her yılın Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu K bendinde ilan edilen bu tutar da 2013 yılında kadrolu olarak çalışan koruma ve güvenlik hizmetlerinde çalışan personeller belirtilmemiştir. Belediyeler ve diğer bağlı idareler de bu değişiklikten sonra kadrolu koruma ve güvenlik personellerine maktu fazla çalışma ücreti haklarını ödememeye başlamıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 51. maddesinde, "Belediye, zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışanlara, fazla mesai ücreti olarak yılı bütçe kanununda belirlenen üst sınırı aşmamak kaydıyla belediye meclisi kararı ile tespit edilen maktu tutar ödenir." kuralına yer verilmiştir.
Belediye özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışanlara ödenmesi gereken maktu tutardaki fazla mesai ücretinin 'kamu görevlilerinin mali hakları' kapsamında olması ve teknik olarak 'bütçe' ile ilgili bulunmaması sebebiyle, Anayasa'nın 161. maddesinin son fıkrasında yer alan "Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz." Kuralının işareti ile fazla mesai ücretinin ödenip ödenmemesinin o yılın bütçe kanunuyla belirlenmesi zaten mümkün değildir.
Özetle Merkezi Bütçe Yönetim Kanunundaki bu değişiklik nedeniyle kadrolu koruma ve güvenlik personellerinin maktu mesai ücretlerinin ödenmemesi hukuka aykırıdır. Bu doğrultuda; Danıştay 11. Dairesinin 16.10.2015 günlü ve E:2015/5285, K:2015/4691 sayılı kararı ve İzmir Bölge İdare Mahkemesi 2. İdare Dava Dairesinin 02.11.2016 tarih ve E:2016/410, K:2016/271 sayılı kararı ve birçok yerel mahkeme kararı bulunmaktadır.
Peşinen bu noktada belirtmek gerekir ki maktu fazla mesai ücretleri Türk Borçlar Kanunu m.147 işareti ile 5 yıllık zamanaşımına tabiidir. Alacakları zamanaşımına uğramamış ve geriye dönük 5 yılda maktu mesai ücretini alamamış kadrolu koruma ve güvenlik görevlisi çalışanların idareye başvuruda bulunup söz konusu haklarını talep etmeleri gerekmektedir. Bu dönem içerisinde kadrolu koruma güvenlik görevlisi olup sonradan başka kadroya geçen personelde idareye başvurabilir.
İdarenin talebi reddetmesi veya 60 günlük süre içerisinde cevap vermeyerek zımni reddetmesi durumunda ise idare mahkemesinde dava açılarak söz konusu yasal hakkın tesisi sağlanabilmektedir.