01.01.2023- ila 31.12.2023 tarihleri arasında elde edilen işyeri kira gelirleri, mesken kira gelirleri ve bu mahiyetteki elde edilmiş olan GMSİ gelirleri ile ayrıca yine 2023 yılı içerisinde elde edilmiş olan ücret gelirlerinin beyanı 31 Mart 2024 tarihine kadar ilgili vergi dairesine elektronik ortamda beyanı zorunludur.Söz konusu beyannamelerin, 3568 sayılı yasaya göre unvan almış, SMMM, YMM’ler tarafından verilmesi mümkün bulunmaktadır. Buna göre;
1. 2023 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam mesken kira geliri 21.000,00 TL, işyeri kira geliri 150.000,00 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar. Ticari, zirai, ve mesleki kazancı olan mükelleflerin 21.000,00 TL’lik istisnadan faydalanması mümkün değildir.
2. Bu istisna sadece tek mesken için uygulanacak olup birden fazla mesken kirası elde edenler için istisna kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.
3. Mesken veya işyerinde birden fazla kişinin ortak olması halinde ise bu konuttan elde edilen kira geliri için her bir ortak söz konusu istisnadan ayrı ayrı yararlanabilir.
4. Sadece mesken kira geliri elde etse bile ticari, zirai veya mesleki kazancından dolayı mükellefiyeti bulunanlar istisnadan faydalanamazlar.
5. İşyeri ve mesken kirası elde edenler götürü veya gerçek gider yöntemini seçebilirler. Fakat götürü gider yöntemini seçen mükellefler 2 yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine geçemezler.
6. 31.07.2020 tarihi itibariyle başlayan işyeri kira ödemelerindeki %10 tevkifat oranı uygulaması 30.09.2021 tarihi itibari ile sona ermiştir. Bu tarihten sonra %20 olarak uygulamaya başlanmıştır. Bu durumda 01.01.2021 – 30.09.2021 tarihleri arası stopaj oranı %10, 01.10.2021 – 31.12.2021 tarihleri arası stopaj oranı %20 olarak beyan edilmelidir.
7. Götürü gider yöntemini seçenlerin kira gelirinden istisna düşüldükten sonra %15 oranında indirim uygulanır.
8. Gerçek gider yöntemini seçenler sahibi bulunduğu gayrimenkulü kiraya verip, kendisi de kirada oturuyorsa 2023 yılı içinde ödediği kira tutarını gider olarak yazabileceklerdir.
9. Gerçek gider yöntemini seçenler kiraya verdikleri gayrimenkuller için yapılan borç ödemelerinin sadece faiz kısmını gider olarak yazabilirler.
10. Gerçek gider yöntemini seçenler sadece kiraya verilen gayrimenkulleri için elde ediliş tarihinden itibaren 5 yıl boyunca iktisap bedelinin %5'i tutarında gider olarak gösterebilirler.
11. Gerçek gider yöntemini seçen mükellefler yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri 5 yıl boyunca saklamak ve istendiğinde ibraz etmek zorundadırlar.
12. 2023 yılı içerisinde 21.000,00 TL üzeri mesken kira gelirinizin yanında, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiğiniz ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarınızın gayri safi tutarları toplamının 150.000,00 TL’yi geçmesi halinde 21.500,00 TL’lik mesken istisnasından yararlanamaz.
13. Mükellefler 01.01.2023 – 31.12.2023 dönemine ait beyana tabi kira gelirini 31 Mart 2024 günü akşamına kadar beyan etmek zorundadırlar.
14. Beyannameler, hazır beyan sistemi ile internet üzerinden, mükelleflerin bağlı oldukların vergi dairelerinden veya 3568 sayılı kanuna göre yetki almış meslek mensupları aracılığı ile e-beyanname üzerinden verilebilir.
15. 2022 yılında elde edilen kira gelirlerinin; 2023yılı içerisinde Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olmak üzere; 1.taksit damga vergisi ile birlikte 31 Mart 2023 tarihine kadar, 2.taksit ise 1 Ağustos 2023 tarihinde kadar ödenmesi gerekmektedir.
16. Ödemelerini, anlaşmalı bankalardan, herhangi bir vergi dairesinden, PTT işyerlerinden veya www.gib.gov.tr üzerinden kredi kartı ile elektronik ortamda ödenebilecektir.
17.
Bay (X)’nin 2022 yılı gelirleri aşağıdaki gibidir :
|
İşyeri kira geliri (brüt) |
30.000 |
|
Konut kira geliri (istisna öncesi) |
10.000 |
|
Mevduat faizi (stopajlı) |
90.000 |
|
Tek işverenden ücret (stopajlı) |
100.000 |
|
Kıdem tazminatı |
60.000 |
Mevduat faiz geliri, GVK geçici 67 uyarınca stopaja tabi tutulmuş olduğundan beyan edilmeyecektir. Kıdem tazminatı ise GVK’nun 25’inci maddesi uyarınca vergiden müstesna olduğundan beyan dışı kalacaktır.
İşyeri kira gelirleri, vergiye ve beyana tabi gelirler toplamının beyan sınırını aşıp aşmamasına göre değerlendirilecektir. Ancak öncelikle konut kira gelirlerinin beyan durumu netleştirilmelidir. Çünkü konut kira gelirleri istisna haddinin (21.000, TL’nin) üzerinde olduğundan, istisnadan yararlanılıp yararlanılamayacağı, elde edilen tüm gelirler toplamının 2023 yılı için geçerli olan tutarı (150.000 TL’yi) aşıp aşmadığına göre belirlenecektir. Örnekte, beyan edilip edilmediğine ve istisna olup olmadığına bakılmaksızın brüt gelirler toplamı (30.000 + 10.000 + 90.000 + 100.000 + 60.000 = ) 290.000 TL olup, 150.000 TL’yi geçtiğinden konut kirası için istisnadan yararlanılamayacaktır. Bu nedenle konut kirasının tamamı beyan edilecektir.
İşyeri kira gelirleri ise, vergiye ve beyana tabi gelirler (yani konut ve işyeri kira gelirleri) toplamı, 2023 yılı beyan sınırı olan 150.000 TL’yi geçmediğinden beyan edilmeyecektir. (Bu örnekte vergiye tabi gelirler toplamı, kira gelirlerinden gerçek veya götürü gider indirimi yapılmamış hali ile bile beyan sınırının altında kalmaktadır. Bizim görüşümüze göre, GVK Md. 86/1-c’de vergiye tabi gelirler toplamının beyan sınırı ile mukayesesi öngörüldüğünden, hesaplamada vergi matrahına girecek olan safi tutarların dikkate alınması gereklidir. Bu örnekte sonuç değişmemekle birlikte, yasaya uygun olan durum, hesaplamada istisna ve gider indirimi yapılmış tutarların esas alınmasıdır.) [1]
18. Bay X’in 2023 yılında birden fazla iş verenden, tümü kesintiye tabi tutulmuş ücret geliri elde etmiştir. Birinci iş verenden alınan ücret, 900.000.00 TL’dir. Sonra ki işverenden aldığı ücret ise 140.000.00 TL’dir.
Birden fazla iş verenden ücret almış olmasına rağmen, ilkinden sonra ki iş verenlerden alınan ücret toplamı 2023 yılı için, beyan limiti olan, 150.000.00 TL’nin altındadır. Dolayısıyla, ücretlerin toplamının 1.900.000.00 TL aşmaması nedeniyle Bay X’in, ilk ve sonra ki işverenlerden aldığı ücretler için beyanname vermeyecektir.
19. Bayan Y’nin, 2023 yılı içerisinde tümü üzerinden kesinti yapılmış aşağıda ki ücret gelirleri mevcuttur.
1.200.000 TL Birinci işverenden alınan ücret
50.000 TL İkinci işverenden alınan ücret
125.000 TL Üçüncü işverenden alınan ücret
Bayan Y’nin, birinci işverenden sonraki işverenlerden aldığı ücretler toplamı 50.000+125.000= 175.000 TL’dir bu tutar 150.000 TL’yi aştığı için, Bayan Y ücret gelirlerinin tümünü beyan edecektir.
20. 2023 yılında, iş yeri ve ayrıca konut kira geliri olan, Bay Z’nin gelirleri aşağıda olduğu gibidir.
126.000 TL Konut kira geliri
150.000 TL İş yeri kira geliri
30.000 TL İş yeri kira gelirinden kesilen vergiler
Mükellefin, beyana tabi başka bir geliri yoktur. Götürü gider yöntemini seçmiştir. Buna göre, mükellef sadece konut kira geliri için, istisna uygulanacaktır. İş yeri için istisna söz konusu değildir. Beyan sınırı, 2023 yılı için 150.000 TL‘yi geçmiştir. Bay Z ‘nin ödeyeceği GMSİ ile ilgili vergi beyanı aşağıda olduğu gibi gerçekleştirilecektir.
126.000 TL Konut kira geliri
21.000 TL Vergiden istisna tutar
105.000 TL Kalan
150.000 TL İşyeri kira geliri
255.000 TL Gayrisafi irat
38.250 TL Götürü masraf
216.750 TL Matrah
44.522.50 TL GV
30.000 TL Stopaj
14.522.50 TL Nihai GV (Mart ve Temmuz aylarında 2 eşit taksitle ödenecektir)
21. Mükellef K 2020 yılı Şubat ayında, 4.000.000 TL bedelle satın aldığı konutu 2023 yılı Şubat ayında 20.000.000 TL ‘ye satmıştır. Burada mükellef K 5 yıl içerisinde, söz konusu gayrimenkulü satmış olduğu için, 2024 yılı Mart ayında gelir vergisi beyannamesi verecektir. Elde edilen değer artışı kazancı aşağıda ki şekilde hesaplanacaktır. Buna göre, alış ile satış arasında geçen süre Yİ-ÜFE endeksinde, %10’u aşan oranda artış realize olmuştur.
İktisap ayı, 08.02.2020 olup, satış tarihi ise 15.02.2023’dır. İktisap öncesi ay, Ocak 2020 olup, Yİ_ÜFE’si ise : 462,42’dır. Buna göre hesaplamalar aşağıda olduğu gibidir.
4.000.000 TL Alış maliyeti
18.210.026 TL Düzeltilmiş iktisap bedeli
20.000.000 TL Satış bedeli
1.789.974 TL Safi kazanç
55.000 TL İstisna tutar
1.734.974 TL Beyan edilecek matrah
ELEKTRİK, SU VE DOĞALGAZ SAYAÇLARI ÜZERİNDEN, GMSİ BEYANIN TAKİP EDİLMEKTEDİR.
22. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan bir çalışma kapsamında bir mükellefe ait birden çok elektrik sayacı, su sayacı veya doğalgaz sayacının mevcut olması durumunda sayısal duruma göre mükellefin beyan etmiş olduğu daire, işyeri veya diğer gayrimenkullerin GMSİ beyanları denetlenmektedir. Buna göre, beyannamelerin elde edilen kira gelirlerine göre doğru bir şekilde beyan edilmesi önem taşımaktadır.
İSTANBUL, ANKARA VE İZMİR GİBİ BÜYÜK KENTLERDE KİRA GELİRLERİNİN BEYANI İÇİN VERGİ DENETİMLERİ, YOĞUN BİR ŞEKİLDE SÜRDÜRÜLMEKTEDİR.
1-31 Mart tarihleri arasında yapılacak iş yeri ve konut kira gelirleri, beyanı açısından Gelir İdaresi özel ekipler kurarak mükellefleri hem aydınlatmakta hem de beyanname verilmesi ile ilgili mükelleflere yardımcı olmaktadır.
---------------
Igvk md 86