Bir yılın daha sonuna geliyoruz. 31 Aralığı 1 Ocağa bağlayan gece yeni bir yılın daha başlangıcı olacak. Pek çok işçinin aklına gelen soru ise 1 Ocak tarihinin tatil olup olmayacağı konusu oluşturmaktadır.
1 OCAK TATİL GÜNÜ MÜDÜR?
Konuya ilişkin düzenleme içeren Kanuna göre[1] 1 Ocak günü yılbaşı günü olup, genel tatil günleri içerisinde sayılmıştır. Ve bir günlük tatil söz konusudur.
Ancak şunu önemle belirtmek gerekir ki işçi, 1 Ocak`ta bazı hallerde çalışmak zorunda kalabilir.
1 OCAKTA ÇALIŞMA YAPILIP YAPILMAYACAĞI NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Konuya ilişkin düzenleme İş Kanunu`nun[2] 44 üncü maddesinde getirilmiştir. Buna göre, Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.
1 OCAK`TA ÇALIŞMAYAN İŞÇİYİ İŞVEREN ÇIKARABİLİR Mİ?
Yukarıda açıkladığımız üzere işveren, iş sözleşmesinin kurulması sırasında işçiden alacağı muvafakat ile işçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde dolayısıyla 1 Ocak`ta çalışmasını isteyebilir.
İşveren işçinin Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinde çalışmaya ilişkin muvafakati olmasına rağmen işe gelmemesi halinde belli şartların varlığı dâhilinde iş akdini feshedebilir. İşverenin iş akdini haklı sebeple feshine dair düzenleme içeren İş Kanunun 25 inci maddesine göre; “İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi. ” halinde işverenin, iş akdini haklı nedenle sona erdirebileceği düzenlenmiştir. Bu halde işçi kıdem ve ihbar tazminatına da hak kazanamayacaktır.
Konuya ilişkin emsal nitelikteki Yargıtay 9. H.D.`nin kararında; “ Taraflar arasındaki iş sözleşmesinin 6. maddesinde davacı talep halinde genel tatil günlerinde çalışmayı kabul etmiştir. Davacının bu kabulü nazara alındığında genel tatil günlerine denk gelen bu günlerde mazeretsiz olarak işe gelmemesi davalı işveren yönünden İş Kanunun 25/2-g maddesi uyarınca haklı fesih nedeni oluşturmaktadır. Davacı devamsızlığını makul gösterecek mazeretini ispat edememiştir. Mahkemece davacının iş sözleşmesinin işveren tarafından devamsızlık nedeniyle haklı olarak feshedildiğinden davanın reddine karar verilmesi gerekirken yapılan feshin geçersiz olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmesi isabetsizdir. ” şeklinde değerlendirme yapmıştır[3].
1 OCAK TARİHİNDE ÇALIŞAN İŞÇİNİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
İşçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak ödenir. İşçinin, ulusal bayram sayılan 1 Ocak tarihinde çalıştırılması halinde günlük ücretinin iki katı tutarında ücret ödemesi yapılır[4].
İŞÇİNİN ÇALIŞMASI KARŞILIĞI ÜCRET USULÜNE UYGUN OLARAK ÖDENMEZSE FESİH HAKKI VAR MIDIR?
Görüldüğü üzere 1 Ocak tarihinde işçinin çalışması halinde, bu çalışması karşılığı günlük ücret ödemesi % 100 zamlı olarak ödenmelidir. Eğer buna uygun olarak ödeme yapılmazsa işçinin haklı fesih hakkı doğar.
Konuya ilişkin olarak Yargıtay 9. H.D.`nin vermiş olduğu bir kararda; “Ücretin ödenmediğinden söz edebilmek için işçinin yasa ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanmış olması gerekir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24/II-e bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. … genel tatil gibi alacakların da ödenmemesi işçiye haklı fesih imkanı verir. İşçinin ücretinin işverenin içine düştüğü ödeme güçlüğü nedeniyle ödenememiş olmasının sonuca bir etkisi yoktur. ” şeklinde değerlendirme yapmıştır[5]. Bu durum konuya ilişkin pek çok Yargıtay kararında da dile getirilmiştir.
----------------------------
[1] 2429 sayılı “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun”.