Kendisine vergi ve ceza ihbarnameleri tebliğ edilen gerçek veya tüzel kişiler bu ihbarnamelere karşı 30 gün içerisinde yetkili uzlaşma komisyonu nezdinde uzlaşma talep edebilirler.[1] Uzlaşma komisyonları, mükelleflerin uzlaşma taleplerini süre ve kapsam açısından değerlendirirler. Uzlaşma komisyonları uzlaşma talebinin süresi içerisinde olup olmadığını uzlaşma mevzuu vergi ve cezaların tür itibariyle kapsama girip girmediğini irdelemek zorundadır.
Mali tatilde uzlaşma talep süreleri uzamaktadır. Örneğin, 1 Temmuz ila 20 Temmuz tarihleri arasında tebliğ edilen ihbarnamelerde uzlaşma talep süresi 20 Temmuzdan itibaren 7 gün daha uzamış olacaktır.
Diğer taraftan, uzlaşma talep süresi içerisinde herhangi bir nedenle mükellefin mücbir sebebi var ise bu durumda mücbir sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler uzar.[2] Tüzel kişiler açısından, tüzel kişiliğe yetkili kimselerin mücbir sebep hali olması halinde süreler uzamaz.[3] Çünkü, tüzel kişiliklerde bu talebin yerine getirilmesinde engel olacak ağır hastalık, tutukluluk veya hükümlülük gibi bir durum söz konusu değildir.
Gerçek kişiler yönünden ise, 213 sayılı VUK’nun 13 ve 15. maddelerinde belirtilen ve vergi ödevlerinin yerine getirilmesine mani olacak şekilde ağır hastalık, tutukluluk, hükümlülük ve kişinin iradesi dışında ortaya çıkan mecburi gaybubetler, doğal afetler vs. durumlar dolayısıyla uzlaşma talep süresi otomatikman uzar. Doğal olarak bu gibi mücbir sebepler ortadan kalktıktan sonra süreler yeniden işlemeye başlar.
Şirket muhasebecisinin hastalığı veya ağır kaza geçirmesi mücbir sebep olarak kabul edilmemiştir.[4] Fakat, gerçek kişi mükellefin ağır hastalığı nedeniyle almış olduğu rapor uzlaşma talep süresini uzatıcı bir etkisi olup, bu rapor mücbir sebep olarak değerlendirilmektedir.
Uzlaşma müzakerelerine katılan mükellef veya vekili girdiği uzlaşmada uzlaşmaya varılmaması halinde dava açması mümkündür. Örneğin, tarhiyat sonrası uzlaşmaya katılıp, uzlaşmada anlaşamayan bir mükellef uzlaşma komisyon kararını 18 Ağustosta aldığını kabul edelim. Komisyon huzurunda yapılan bu tebligat üzerine 15 gün içerisinde ilgili vergi mahkemesinde vergi davası açma olanağı bulunmaktadır. Örneğimizdeki, bu mükellefin tarhiyat sonrası uzlaşma komisyonunda uzlaşmaya vardığını ve vergi ve cezalarda uzlaştığını kabul edelim. Bu durumda, 19 Eylül tarihine kadar üzerinde uzlaşılan vergi ve cezaların ve gecikme faizlerinin vergi dairesine gidip tahakkuk ettirip tahakkuk fişi ile ödemesi gerekir. Uzlaşmada üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar 30 gün içinde ödemediği takdirde sadece gecikme zammı çalışmaya devam eder. Uzlaşma komisyon kararı etkilenmez. Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar hakkında mahkemeye gidilemez. Yani uzlaşma her halükarda geçerlidir.
--------------------------------------------
[1] Bkz. uzlaşma ile ilgili VUK ek md. 7. Bu madde hükmü ve mali tatil ile ilgili yasa hükmü gereği her yıl 1 temmuz ila 20 temmuz arası dönemde kendisine ihbarname tebliğ edilen mükellefler 20 temmuzdan itibaren 7 gün daha mali tatil nedeniyle süre kazanırlar. Sürelerin son günü mali tatile tekabül etmesi halinde uzlaşma süreleri 27 temmuza otomatik olarak uzar. Ayrıca, VUK md. 359 hükmü gereğince 3 kat kesilen vergi ziyaı cezalarında uzlaşma talep edilemez. 1 kat kesilen VZC tarhiyat öncesi veya sonrası uzlaşmaya konu edilecektir.
[2] Bkz. VUK md. 13, 15.
[3] Maliye Bakanlığı özelgesi, 15.01.2013 gün ve 203200 sayılı yazıları.
[4] Maliye Bakanlığı yazısı 25.12.1986 gün ve 1986/9 sayılı VUK İç Genelgesi.