HUKUK VE ADALET BİLİNCİ
Dr. Cengiz APAYDIN
Cumhuriyet Savcısı
Yayın Türü: Hukuk- Eğitim
Adres: İstanbul Anadolu Adliyesi Cumhuriyet Başsavcılığı, Kartal / İstanbul
Tel: 0532 625 2947
e. posta: drcengiz.apaydin@gmail.com
1. Baskı, İstanbul, Nisan 2019
Eserin hukuki ve etik sorumluluğu yazara aittir. Tüm hakları saklıdır. Bu kitabın herhangi bir bölümü izinsiz kopyalanamaz, çoğaltılamaz.
Hukuk Güvenliği, toplumsal yaşamın her alanında gerekli olan, bireylerin birbirlerine ve devlete karşı hak ve özgürlüklerinin alanını belirleyen, çağdaş dünyanın en önemli düzenleyicisidir. Gerçekçi bakış açıları, üstün çabaları ve özverili çalışmaları ile Türk adalet sisteminin gelişmesine hizmet eden, sayıları hızla azalan, objektif ve bağımsız gerçek hukukçulara, tüm insan hakları savunucularına ve demokrasiyi geliştirecek parlak geleceğimizin teminatı olan tüm çocuklara en derin sevgi ve saygılarımla.
Dr. Cengiz Apaydın
Cumhuriyet Savcısı Nisan 2019, Kartal
...
Dr. Cengiz Apaydın
1968 yılında Ankara’nın Polatlı ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimimi Polatlı’da tamamladı.1985–1989 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1989–1990 tarihleri arasında İstanbul Barosu ve İstanbul Adliyesi’nde avukatlık stajını tamamladı.1990–1992 tarihleri arasında İstanbul Adliyesi’nde hâkimlik stajını tamamladı. 1993 -1995 yıllarında Şırnak Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 1995 -1996 yıllarında Denizli-Serinhisar Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 1996 yılında İstanbul Üniversitesi’nde yüksek lisans yaptı. 1996 -1997 yıllarında Ankara’da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda Askeri Savcı olarak askerlik görevini yerine getirdi. 1997 -2000 yılları arasında Denizli-Serinhisar Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 2000–2003 tarihleri arasında Giresun-Piraziz Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 2003 tarihlerinde İstanbul-Ümraniye Cumhuriyet Savcılığına atandı. 2005–2006 tarihleri arasında Yeditepe Üniversitesi’nde 9 ay İngilizce hazırlık eğitimini ileri düzeyde bitirdi. 2008 yılında Marmara Üniversitesi’nde Kamu Hukuku alanında doktora yaptı.
“Ceza Hukuku ve Adli Tıp Açısından Kusur Yeteneği”,
“Ceza Hukukunda Doğrudan Kast, Olası Kast, Basit Taksir ve Bilinçli Taksir Kavramları,
“Taksirle Yaralama, Taksirle Ölüm ve Olası Kastla İnsan Öldürme Suçları”,
“Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçları ve Trafik Ceza Hukuku”,
“Çocuklar İçin Ceza Hukuku Bilinci”, “Meşru Savunma”,
“Bilişim Suçları ve Bilişim Ceza Hukuku”
“Ceza Hukukunda Uzlaşma ve Uzlaştır- macılar İçin Ceza Hukuku”
“Yargıtay Kararları Işığında Olası Kast ve Bilinçli Taksir”
“Uzlaştırma ve Müzakere”
“Ceza Hukukunda Kusurluluk” isimli eserleri bulunmaktadır.
Hakemli hukuk dergilerinde ve hukuk sitelerinde ceza hukuku alanında sayısız makaleler yazdı.
Suç Genel Teorisi, Bilişim Ceza Hukuku,
Meşru Savunma Hukuku, Trafik Ceza Hukuku,
Tıp Ceza Hukuku, Çocuk Ceza Hukuku, Polis Ceza Hukuku ve
Uzlaşma Hukuku alanlarında sayısız makaleler yazıp, yüzlerce konfer- ans ve seminer vermiştir.
Hem teorik hem de pratik çalışmaları olan yazar
“Suçüstü ve Müracaat Cumhuriyet Savcılığı”,
“Asliye Ceza Mahkemesi Duruşma Cumhuriyet Savcılığı”,
“Ağır Ceza Mahkemesi Duruşma Cum- huriyet Savcılığı”,
“Genel Soruşturma Cumhuriyet Savcılığı”,
“Uzlaşma Bürosu Cumhuriyet Savcılığı”,
“Bilişim Bürosu Cumhuriyet Savcılığı”, ve “Çocuk Bürosu Cumhuriyet Savcılığı” yapmıştır.
Yazar halen İstanbul Anadolu Adliye- si’nde Cumhuriyet savcısı olarak görev yapmaktadır.
HUKUK VE ADALET BİLİNCİNİN OLUŞMASI AİLEDE VE OKULDA BAŞLAR. ÇOCUKLAR KÜÇÜK YAŞLARDAN İTİBAREN HAK VE EŞİTLİK KAVRAMLARI İLE TANIŞIRLAR. BU TANIŞMA ÇOCUKLAR- DAKİ VİCDAN KAVRAMINI GELİŞTİRİR VE HAYATIN HER ALA- NINDA HAK, HUKUK VE ÖZGÜRLÜK KAVRAMLARININ FARKINA VARIRLAR. BİZİM PROJEMİZ 18 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARIN İNSAN HAKLARINI SOYUT BİR ŞEKİLDE ANLAYIP GERÇEK HAYAT İÇERİSİNDE ŞEKİLLENDİRMELERİNİ VE İNSAN HAKLARINA UY- GUN DAVRANIŞ BİÇİMLERİ GELİŞTİRMELERİNİ SAĞLAMAKTIR. HUKUK VE ADALET BİLİNCİNİN OLUŞMASI VE YAYGINLAŞMASI İLE İNSAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ GELİŞEREK BİREYSEL VE TOPLUMSAL GELİŞME SAĞLANACAKTIR. TOPLUMDA HUKUK SAĞDUYUSU OLUŞMAZSA ÖZGÜRLÜK, DEMOKRASİ VE GELİŞME OLAMAZ. EVRENSEL HUKUK İLKELERİNİN UYGULANMASI AN- CAK TOPLUMUN BU İLKELERİN ÖNEMİNİ ANLAYABİLMESİ İLE MÜMKÜN OLACAKTIR. HUKUK DEVLETİ VE DEMOKRASİ ÇAĞDAŞ EĞİTİM ALAN ÇOCUKLARLA GELİŞECEKTİR. Nisan 2019
Ataşehir/İstanbul
DR. CENGİZ APAYDIN
CUMHURİYET SAVCISI
İçindekiler
BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUK VE ADALET PROJESİ 25
1. Çocuklar İçin Hukuk ve Adalet Projesinin Amacı 25
2. Hak Kavramı 28
3. İnsan Hakları 29
4. Hukuk Kavramı 31
5.Hukukun Temel İlkeleri 34
İKİNCİ BÖLÜM
ÇOCUKLAR İÇİN SİYASİ HAKLAR 37
1. Yaşama Hakkı 37
2. Ayrımcılık 38
3. Demokrasi Hakkı 39
4. Özgürlük Hakkı 41
5. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği 43
6. Adil Yargılanma 46
7. Masumiyet Karinesi 48 8.Özel Yaşam Hakkı 50
9. Barış İsteme Hakkı 52
10. Hukuk Güvenliğini İsteme Hakkı 54
11. Düşünceyi İfade Hakkı 56
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇOCUKLAR İÇİN EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR 59
1. Aile Ve Alternatif Bakım Hakkı 59
2. Eğitim Hakkı 61
a. Eşit fırsatlar 62
b. Kaliteli Eğitim 63
c. İnsan kişiliğinin eksiksiz gelişimi için eğitim 63
3. Sosyal Güvenlik Hakkı 64
4. Çalışma Hakkı 65
5. Medya Ve İnternet Kullanma Hakkı 66
6. Oyun ve Serbest Zaman İsteme Hakkı 68
7. Temiz Çevre İsteme Hakkı 70
8. Yoksulluk Karşısında Devlete Sığınma Hakkı 72
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÇOCUKLARA SESLENİŞ 75
1. Çocuk Haklarının Kapsamı 75
2. Çocukların Katılım Hakkı 76
3. Bütün Çocuklar Eşittir 77
4. Çoçukların Üstün Yararı İlkesi 78
5. Çocukların Yaşam ve Gelişme Hakkı 79
6. Çocuğun Serbest Düşünme ve Düşüncesini İfade Hakkı 80
7. Çocukların Onurlarına ve Kişisel Verilerine Saygı 81
8. Çocukların Vücut Dokunulmazlığını Herkese Karşı Koruma Hakkı 82
9. Çocukların Yasa İhlalleri Karşısındaki Hakları 83
BEŞİNCİ BÖLÜM
HUKUK VE ADALET DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI KONU, YETERLİK VE KAZANIMLARI 87
A. TOPLUMSAL DÜZEN VE HUKUK 87
1. Toplumsal yaşamı düzenleyen kurallar ve bu kurallar arasında hukukun yerini kavrama 87
1.1. Din Kuralları 88
1.2. Ahlak Kuralları 89
1.3. Örf ve Adet Kuralları 91
1.4. Görgü Kuralları 92
2. Toplumsal kurallar içerisinde hukuk kurallarının yeri ve önemi 93
B. HUKUK VE ADALET İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 95
1. Hukukun kaynakları 95
2. Hukukla ilgili temel kavramlar 96
2.1. Adalet 96
2.2. Hukuk 97
2.3. Hukuk Devleti 97
2.4. Anayasa 98
2.5. Kanun veya yasa 98
2.6. Suç 98
2.7. Ceza 99
2.8. Kabahat 100 2.9.Davacı 100
2.10. Davalı 100
2.11. Dava 100
2.12. Hukuk Davaları 101
2.13. Ceza Davaları 101
2.14. İdari Dava 102
C. ADALETİN SAĞLANMASINDA HUKUKUN YERİ 102
C.1. Sorunların Hukuki Yönü 103
C.2. Hukuki Yaptırım Türleri 105
C.2.1. Ceza Yaptırımı 105
C.2.2. Cebri İcra Yaptırımı 107
C.2.3. Tazminat Yaptırımı 107
D. HAKLAR VE HAKLARIN KORUNMASI 107
D.1. Şikâyet 108
D.2. İhbar 110
D.3. Tanıklık 110
E. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ 111
F. SAVUNMA HAKKI 112
G. HAK ARAMA YÖNTEMLERİNDE HUKUKİLİK 113
G.1. Hak Arama Sürecine İlişkin Usuli İşlemler 114
G.1.1.Dilekçe hakkı 114
G.1.2.Dava hakkı 115
G.1.3.İtiraz hakkı 116
H. HAKLARIN KAYNAKLARI 118
H.1. Anayasa 118
H.2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 118
H.3. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 119
H.4. Çocuk Hakları Sözleşmesi 123
İ. ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ VE ADALETİN SAĞLANMASI İÇİN ÇALIŞAN KİŞİLER VE
KURUMLAR 124
İ.1. Anlaşmazlıkların Çözümü 124 İ.2. Makul Olma 125
İ.3. Çatışmayı Çözme 126 İ. 4. Uzlaşma 128
İ.4.1 Genel Olarak 128
İ.4.2. Uzlaşmanın Yararları 130
İ.4.2.1. Mağdur Açısından 130 İ.4.2.2. Fail Açısından 132
İ.4.2.3. Toplum Açısından 134 İ.5. Arabuluculuk 135
İ.5.1. Genel Olarak 135
İ.5.2. Arabuluculuğun Yararları 136
J.ADALETİN SAĞLANMASI İÇİN ÇALIŞAN KİŞİLER VE KURUMLAR 136
J.1.Anayasa Mahkemesi 137
J.2.Yargıtay 138
J.3.Danıştay 139
J.4.Adalet Bakanlığı 140
J.5.Bölge Adliye Mahkemesi 141
J.6.Bölge İdare Mahkemesi 141
J.7.Adliye Mahkemesi 142
J.7.1.Hukuk Mahkemeleri 142
J.7.2.Ceza Mahkemeleri 143
J.8.İdare ve Vergi Mahkemeleri 145
J.9.Cumhuriyet Başsavcılıkları 145
J.10. Barolar 146
J.11. Noterler 148
J.12. İcra Daireleri 148
K. ADALET DUYGUSU VE TOPLUMSAL YAŞAM 149
ALTINCI BÖLÜM
SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR TARAFINDAN EN ÇOK İŞLENEN SUÇLAR 155
1. Kasten Yaralama 155
2. Cinsel Saldırı 158
3. Cinsel İstismar 160
4. Hırsızlık 162
5. Reşit Olmayanla Rızası İle Cinsel İlişki 165
6. Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması 166
7. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal 168
8. Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme 170
9. Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde
Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak 173
10. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti 178 11.Cinsel Taciz 179
12. Hakaret 183
13. Mala Zarar Verme 189
14. Tehdit 195
15. Şantaj 202
16. Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması 208
17. Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçirilmiş Eşya Üzerinde Tasarruf 215
18. Konut Dokunulmazlığının İhlali 219
19. Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu 226
20. Yağma 232
1) Silâhla işlenmesi 235
2) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle işlenmesi 235
3) Birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi 235
4) Yol kesmek suretiyle ya da konut veya iş yerinde işlenmesi 236
5) Beden veya ruh bakımından kendisini
savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesi 236
6) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin
oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi 237
7) Suç Örgütüne Yarar Sağlamak Amacıyla İşlenmesi 237
8) Gece İşlenmesi 238
21. Bilişim Sistemine Girme 242
22. Bilişim Sisteminin İşleyişini Engelleme ve Bozma Suçları 254
23. Bilişim Sistemindeki Verileri Yok Etme, Bozma,
Erişilmez Kılma, Değiştirme, Hukuka Aykırı Olarak Verileri Yerleştirme veya Gönderme Suçları 263